Сув истеъмолчилари уюшмасида молиявий бошқарув бўйича тренинг материаллари

Суғориш майдонига қараб

• Ҳар хил ирригация тизимларида ЭваТХ таннархига қараб;
• Ҳар хил сув истеъмол қиладиган экин турлари таркибига қараб.
• Конкрет қишлоқ хўжалиги экинини етиштиришдан олинадиган даромадга қараб ягона ёки табақалаштирилган бўлиши мумкин.
• Майдон бўйича тариф аксарият, гидрометрик тармоқ ривожланмаган давлатларда, ёки анъанавий маълум қишлоқ хўжалиги экини кўпроқ етиштирладиган (пахта, буғдой, шоли ва ҳк.) ва кўп йиллик тажрибага асосан бу экинларни сув истеъмол қилиш меъёрлари аниқланган регионларда қўлланилади.

Комбиниациялашган ёки икки ставкали тариф

• Бу тариф аксарият ҳолатларда сувдан тежаб фойдаланишни рағбатлантириш учун қўлланилади ва фойдаланилаётган суғориш майдони учун (белгиланган тариф) ҳамда олинган сув ҳажми учун (ўзгарувчан тариф) ҳақ олишни назарда тутади

Аъзо бўлмаганлар учун каттароқ миқдордаги тўловлар

• Сув истеъмолчиларининг ҳаммаси ҳам СИУ аъзоси бўлавермайди.
• СИУга аъзоликни рағбатлантириш учун, аъзо бўлмаганлар учун бадал миқдори аъзолар учун бадал миқдоридан анча баланд бўлиши, мисол учун аъзоларникидан 20-50% баланд бўлиши керак.

Ирригация хизмати учун бадалларни белгилашдаги чекловлар

• Ирригация хизмати тарифини белгилашда, СИУнинг грант ва ҳадия олиш каби манбаалари билан қопланадиган ҳаражатларни ирригация хизмати тарифига киритишга йўл қуймаслик керак.

Ирригация хизмати тарифини ва ирригация хизмати учун тўловларни йиғиш усулини тасдиқлаш

• Бюджет тасдиқлангандан сўнг, СИУ Кенгаши ирригация хизмати тарифи, тўловни амалга оширмаганлик учун жарима ва ушбу жараёнларга тегишли чоралар тизими ҳақида таклифларни Умумий Мажлис томонидан кўриб чиқиш учун тақдим қилади.
• Умумий Мажлис юқорида келтирилган ирригация хизмати учун тўловларни йиғиш усулларидан бирини маъқуллаши керак.

Умумий Мажлиснинг барча аъзолари ирригация хизмати учун бадаллар нима учун зарурлигини тушунишлари жуда муҳимдир.

• Умумий Мажлиснинг барча аъзолари ирригация хизмати учун бадаллар нима учун зарурлигини тушунишлари жуда муҳимдир.
• Акс ҳолда, улар бадал миқдорининг қанчалик реал эканлигини билмайдилар.
• Улар бу тўловларни асосланмаган деб ҳисоблаб, тўлашдан бош тортишлари мумкин.
• Шунингдек, Умумий Мажлис ирригация хизмати учун бадални тўлашни амалга ошириш муддатини белгилаши керак.
• Ушбу муддатларни белгилаш жуда муҳимдир, чунки у ЭваТХ кўрсатиш бўйича тадбирларни бошқариш учун маблағларнинг мавжудлигини аниқлашга ёрдам беради, бундан ташқари бу муддатлар келаётган йил учун бюджетни тузиш ва ИХТ ни ҳисоблаш учун муҳимдир.