Sutemizuvchilar



Download 32,94 Kb.
Sana17.04.2022
Hajmi32,94 Kb.
#558761

Sutemizuvchilar
Sutemizuvchilar - lat. Xordate umurtqali hayvonlarning eng yuqori guruhi bo'lgan sutemiya . Ma'lumki, sutemizuvchilar sinfining kelib chiqishi qadimiy sudralib yuruvchilar bilan chambarchas bog'liq, buning dalili hayvonlar kaltakesak dinozavrlarining toshqotgan qoldiqlari bo'lgan. Uzoq vaqt davomida sutemizuvchilar rivojlandi, qorin, organlar va miya tuzilishi yaxshilandi va ular yashashi uchun yangi qobiliyatlar paydo bo'ldi.

Zamonaviy sutemizuvchilarning asosiy xususiyatlari sochlar, sut bezlari, issiq qonli bo'lish bo'lib, ular tirik qolish uchun kurashda muhim rol o'ynagan va naslni rivojlantirishning yangi usuli - bolalarni qornida ko'tarishdir. Shu sababli, sutemizuvchilar dunyoga hukmronlik qilishgan.
Sutemizuvchilar sinfiga ko'plab hayvonlar kiradi, ularning umumiy soni 4,5 mingdan oshadi. Tashqi ko'rinishida barcha sutemizuvchilar bir-biridan farq qiladi, ammo ichki tuzilishi jihatidan deyarli barcha vakillari bir xil, natijada sutemizuvchilarning ikkita kichik sinflari ajralib turadi:
Birinchi tug'ilgan subklass - ibtidoiy umurtqali hayvonlar ushbu guruhga tegishli, ularning tuzilishi sudralib yuruvchilarga juda o'xshash, masalan, ular tuxum qo'yishga qodir, korakoid suyaklari bor, haqiqiy sutemizuvchilarda bu suyak normal o'sishi ko'rinishida taqdim etiladi. Bu hayvonlarning 40 ga yaqin turi mavjud.
Subklass haqiqiy hayvonlardir - bu guruh sayyoramizda yashaydigan sutemizuvchilarning asosiy sonini o'z ichiga oladi, ular ikkita infraslasga bo'linadi: pastki va yuqori hayvonlar.
Sutemizuvchilarning tashqi tuzilishi. Barcha sutemizuvchilarning tanasini to'rt qismga bo'lish mumkin: bosh, magistral, ikki juft oyoq-qo'l va quyruq, birinchi juft oyoq kam rivojlangan. Bosh yuqori va pastki jag'dan, ko'z va quloq bo'shlig'idan, shuningdek, burunning oldingi uchidan, buruqsimon burunlardan iborat. Ko'zlarning yuqori va pastki qovoqlari bor, ularning qirralarida kiliya joylashgan. Aksariyat sutemizuvchilar teginish rolini o'ynaydigan maxsus sochlar yoki mo'ylovlarga ega. Burun bo'shlig'ida xushbo'y nervlar rivojlanadi. Old va orqa juft oyoq-qo'llarning uchida barmoqlar mavjud. Tananing ostida sut bezlariga kanallarni ochadigan nipellar mavjud.
Sutemizuvchi qopqoq
Sutemizuvchilarning butun tanasi zich sochlar qatorini qoplaydi. Tananing ayrim qismlarida ba'zi vakillarda soch chizig'i o'rniga tug'yonga ketgan tarozilar hosil bo'ladi, ular asosan sudraluvchilar va baliqlarga xosdir . Barcha sutemizuvchilardagi sochlar rang-barang bo'lib, uzun yoki qisqa sochlar, qo'pol, qalin, mayin, yumshoq, qattiq va boshqalar shaklida bo'lishi mumkin. Qushlar singari , sutemizuvchilar eski sochlarini to'kib, asta-sekin yangi va qalin sochlar bilan almashtirishi mumkin. Soch hayvonlarning terisiga chuqurlashgan shoxli moddadan iborat. Chuqurchaga soch tolasi deyiladi, uning tagida soch follikulasi joylashgan. Sochlar qurib ketmasligi uchun yog 'bilan yog'langan, ular yog' bezlarini chiqaradi.
Sutemizuvchilarning ichki tuzilishi. Ushbu hayvonlarning butun tanasi mushak qatlami bilan qoplangan. Sutemizuvchilar mushaklari juda yaxshi rivojlangan, natijada ular tez, qattiq, qattiq hayvonlarga aylanadilar. Barcha sutemizuvchilar uchun odatiy mushak diafragma bo'lib, u ko'krak va tananing qorin bo'shlig'i orasidagi mushak septumidir.
Sutemizuvchilar skeleti
Odatda skelet suyak, umurtqa pog'onasi, tos bo'shlig'i, femur, ko'krak, pastki oyoq, oyoq, qo'l, bilak, humerus va elka pichoqlaridan iborat. Qushlardan farqli o'laroq, sutemizuvchilardagi suyaklar ichi bo'sh emas, ammo ular maxsus yog 'moddasi (suyak iligi) bilan to'ldirilgan. Shuningdek, sutemizuvchi hayvonlarda kranial suyaklar choklar bilan o'zaro bog'langan va qushlar singari ular tarqalib ketgan. Bosh suyagi umurtqa pog'onasi bilan bog'lab qo'yilgan ikkita jarayonlar tufayli. Umurtqali ustunni besh qismga bo'lish mumkin: servikal, torakal, lomber, sakral va kaudal. Ushbu sinfning barcha vakillarida umurtqalarning soni har xil. Qovurg'a qafasini tashkil etuvchi sternum va qovurg'alar torakal vertebra bilan bog'langan. Uchburchak shaklga ega bo'lgan sakral umurtqalar tos bo'shlig'i suyaklari bilan bog'langan.
Download 32,94 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish