Сунъий интеллект

2.Teskari fikrlash
Aytaylik avtomobil joyidan qo’zg’almadi. Nima bo’ldi yoki akumllyator
utirdi yoki starter nosoz.
Bu yerda natija anik, endi shuni yuzaga keltirgan sababni topish kerak.
Bu masalani yechish uchun QOIDA kerak:
QOIDA 1. Agar avtomobil yonmasa va akumulyator o’tirgan bo’lsa, u holda starterga tok kelmaydi.
QOIDA 2. Agar starterga tok kelmasa, u holda avtomobil joyidan qo’zg’almaydi.
Qanday qilib avtomobilni joyidan qo’zg’almasligi shartini topamiz?
Albatta teskari zanjirli fikrlash orkali.
Teskari zanjirli fikrlashda xar doim (u holda) QOIDAsidan boshlanadi. Avtomobilni joyidan siljimaslik sababi 2-QOIDAni (agar), shartli kismida ifodalash “agar starterga tok kelmasa”. Fikrlash davom etadi, nima uchun starterga tok kelmadi?
Bu savolga 1-QOIDA javob beradi. Birinchi QOIDAni shartli kismini “agar avtomobil yonmasa va akkumullyator o’tirgan bo’lsa”. Agar bu shart bajarilsa, u holda avtomobil joyidan qo’zg’almaydi. Aks holda shu xolatga mos keluvchi boshqa QOIDA bilan bir zanjirni tekshirish kerak buladi.
Faktlar asosiga ishonib, uni natija sifatida olish uchun QOIDAlardan foydalanishni teskari natija deyiladi.

3 To’g’ri zanjirli fikrlash.
Anik bir masalani yechishda ishlatiladigan ekspert sistemani yaratishni kurib chikaylik.
Avtomobil xarakatlanishi davomida kiziydi.
Buni xaydovchi uziga Qanday kabul kiladi?
Xakikatdan, u, asabiylashadi. Kupchilik bunga kunning issik paytlarida duch kelgan.
Bu xolatni quyidagicha izoxlash mumkin .
1-QOIDA: Agar dvigatel kizisa, u holda mator ishdan chikadi.
2- QOIDA: Agar mator ishdan chiksa, u holda bu pul sarflanishga olib keladi va uyga kech kaytiladi.
Mashina dvigateli kizishi natijasida, pul sarflanishga va uyga kech kelishga sabab degan fikrga Qanday kelish mumkin? Bunga to’g’ri zanjirli fikrlash bilan kelish mumkin.
Bu yerda fikrlash jarayoni, xolatni yuz berishidan (dvigatel kizishidan) boshlanadi. Keyin 1- QOIDAni shartli kismi (Agar) ishlaydi. Shart bajarilsa, yangi xolat chiqariladi, ya’ni dvigatel ishdan chikadi. Fikrlash zanjiri shu tarika davom etadi. Keyin 2- QOIDA (Agar) kismi ishlaydi. Bunda 1-QOIDAni (Agar) kismi bajarilmasa, demak mator buzilsa, pul sarfi buladi va uyga kech kaytiladi. Bu fikrlash zanjirini, to’g’ri fikrlash zanjiri deyiladi, bunda fakat (u holda) kismi fakat (Agar) kismi bajarilgandan keyin ishlayapti.