Sultonmurod Olim, Sunnat Ahmedov, Rahmon Qo‘chqorov

Usmon she ’riyatimizga shamolday kirib keldi. Balki bo ‘rondayl
U shunday to ‘polon va to ‘Iqin bilan keldiki, uncha-muncha she ’riy
uslub va ijodni to ‘s - to ‘s qilib yubordi...»
Usmon Nosiming «Monolog» she’ri bu fikmi yana bir bora 
tasdiqlaydi. She’r lirik qahramoni shunga qadar hamma qulluq qilib 
turgan, ta ’rifiga hamd-u sano keltirayotgan sevgiga... qarshi bosh 
ko‘taradi.
Uning nazdida, bu tuyg‘u ne-ne insonlarni sarson-sargardon 
qildi. Ular orasida Petrarka va Sapfo ham, Tasso va Dante ham, 
Hamlet va Otello ham bor. Shoir:
Aqlidan ozganmi muhabbat?
Mumkin emas, qarshi turmasdan! —
der ekan, bu qudratli kuch, bu yengilmas Ms qarshisiga mardona chiqadi.
Shu yerda shoir o‘zi qarshi borayotgan hodisaning mohiyatiga 
aniqlik kiritadi. Zero, u umuman sevgi-muhabbatni emas, balki 
insonning shunday m o ‘tabar, nozik tuyg‘ularini xo‘rlagan, 
sevgining qo‘llariga xanjar tutqazgan davrni qoralaydi:
Ki, odamning o‘ziniginamas,
Hissini ham xarob qilsa davr!
QiynalamanL Yuragimda hovur...
Bu — qarshilik! Yo‘q! Gina emas.
Agar gap faqat sevgining o‘zidagina bo‘lsa edi, lirik qahramon 
gina-yu araz bilan cheklanishi mumkin edi. U alohida urg‘u beradiki, 
«Bu — qarshilik! Yo‘q! Gina emas!»...
Shoir bu masala naqadar chigal, balki yechimsiz ekanini teran 
his qiladi. Ko‘ngil ishi, ishq mojarosi «ikki karra ikki — to ‘rt» 
qabilida hal bo‘lmasligini, bu masalada gunohkomi topish aksariyat 
amrimahol ekanini yaxslii anglaydi.
Siz ham o ‘ylab ko‘ring, masalan, Kumushbibi (Abdulla 
Qodiriyning « 0 ‘tkan kunlar» romani qahramoni) fojiasida kimni 
aybdor qilib k o ‘rsatam iz? Zaynabnim i, 0 ‘zbek oyim nim i, 
Otabeknimi... kimni?

---

Bu murakkab holatni Usmon Nosir quyidagi misralar bag‘riga 
singdiradi:
Agar xiyonatni bilmasa,
Ezmasa fojia yuragin!
Yo‘q! Yo‘q, shoir! Gar shunday bo‘lsa,
Shekspirning yo‘qdir keragi!..
Xulosa qilib aytganda, «Monolog» she’ri sevgi-muhabbat 
mavzusi mutlaqo yangi nuqtayi nazardan turib yoritilgan, talqin 
etilgan o ‘lmas asar hisoblanadi. Nafaqat u yozilgan payti, to 
hozirgacha ko‘ngliga muhabbat hissi ingan yoshlar beixtiyor shu 
she’r misralarini eslaydilar, boshqaga eshittirmay pichirlaydilar.
She’riyatning, Usmon Nosir poeziyasining kuchi, jozibasi, 
«yuqumliligi» ham aynan mana shularda ko‘rinadi.