Sulton soadat majmyosi

Sulton soadat majmyosi

Султон Саодат мажмуи - Термиздаги меъморий ёдгорлик (XX-XVIIасрлар). Термизнинг шарқида жойлашган бу зиёратгоҳ 7 аср давомида шаклланган. 20 га яқин мақбарани ўз ичига олган. Унда Саййидлар сулоласининг мақбаралари жойлашган. Дастлаб шу атрофдаги ерлар эгаси, пайғамбаримиз авлодларидан бўлмиш Ҳасан ал Амир (9-аср 2-ярмида вафот этган) мақбараси бунёд этилган. Халқ орасида Cултон Cаодат мажмуиноми билан машҳур бўлган мақбаралар X аcрда, қолганлари, асосан, XX-XVII-асрларда ёнмаён қурилиб, узун ҳовлининг 2 томонини эгаллаган.
Макбаралар пештоқ ва гумбазли чорси хоналар (9x9,05 м ва 10,15x10,25 м) дан иборат. Ҳовлининг тўридаги пештоқ ва икки қанотидаги гумбазли мақбаралар бир хил тархда, жан.даги мақбара зиналар ғисобига кичикроқ кўринади. Шимолий ғарбидаги мақбаранинг қурилма ва безаклари оддий ғишт (27x27x5 см) дан жуфт-жуфт қилиб терилиб, мавжли безак ҳосил қилинган. Ички хона деворларига ғиштдан ҳошияли бўртма равоқлар ишланган.
Жануби ғарбдаги мақбара шимолий-ғарбдагидан бир оз кичик, кўриниши оддий, ганч сувокли. Мазкур 2 мақбара орасидаги пештокли супа тўрига меҳроб жойлашган. Сиркор кошинлар бинога алоҳида ҳусн бағишлаган. 15-17-асрларда қурилган мақбараларда ўша даврга хос юлдузсимон гириҳ нақшлар, ганчкори безаклар кенг қўлланилган. Мажмуа мустақилликдан кейин
Sulton Saodat majmui — Termizdagi meʼmoriy yodgorlik (10—17-asrlar). Termizning sharqida joylashgan bu ziyoratgoh 7 asr davomida shakllangan. 20 ga yaqin maqbarani oʻz ichiga olgan. Unda Sayyidlar sulolasining maqbaralari joylashgan. Dastlab shu atrofdagi yerlar egasi, paygʻambarimiz avlodlaridan boʻlmish Hasan al Amir (9-asr 2-yarmida vafot etgan) va boshqa bir manbada Amir Sayyid Ali Akbar[1][2][3][4][5][6] maqbarasi bunyod etilgan. Xalq orasida S.Sm. nomi bilan mashhur boʻlgan maqbaralar 10-asrda, qolganlari, asosan, 15—17-asrlarda yonmayon qurilib, uzun hovlining 2 tomonini egallagan. Makbaralar peshtoq va gumbazli chorsi xonalar (9×9,05 m va 10,15×10,25 m) dan iborat. Hovlining toʻridagi peshtoq va ikki qanotidagi gumbazli maqbaralar bir xil tarxda, janubidagi maqbara zinalar gʻisobiga kichikroq koʻrinadi. Shim.gʻarbidagi maqbaraning qurilma va bezaklari oddiy gʻisht (27×27×5 sm) dan juftjuft qilib terilib, mavjli bezak hosil qilingan. Ichki xona devorlariga gʻishtdan hoshiyali boʻrtma ravoqlar ishlangan. Jan.gʻarbdagi maqbara shim.gʻarbdagidan bir oz kichik, koʻrinishi oddiy, ganch suvokli. Mazkur 2 maqbara orasidagi peshtokli supa toʻriga mehrob joylashgan. Sirkor koshinlar binoga alohida husn bagʻishlagan. 15 —17-asrlarda qurilgan maqbaralarda oʻsha davrga xos yulduzsimon girih naqshlar, ganchkori bezaklar keng qoʻllanilgan. Majmua mustaqillikdan keyin taʼmirlanib, ziyoratgohga aylantirilgan.
Термиз шаҳрининг шимоли-шарқий қисмида Султон Саодат (Саййидлар султони) номи билан машҳур меъморий ёдгорлик мажмуаси мавжуд.
Xl-XVII асрларда қад ростлаган мажмуа 20 га яқин мақбарадан иборат. Пештоқ ва гумбазли чорсу хонали салобатли иморатлар ўз даврида юксак дид билан безатилган.
Президентимиз Сурхондарё вилоятига ташрифи доирасида мазкур мажмуани зиёрат қилди.
Ўтганлар руҳига қуръон тиловат қилинди. Манбаларда қайд этилишича, сўлим ва сокин бу гўшада Пайғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в.)нинг қизлари Фотима онамизнинг бешинчи авлод набираси Ҳасан ал-Амир мангу қўним топган. Бу улуғ зот Термиз саййидларининг султони бўлган.
Мутахассислар фикрича , Ҳасан ал-Амир ўз яқинлари билан Самарқандга кўчиб келган. Бу ерда ўн бир йил яшаб, Балхга кўчади. Тахминан 865 йилда Термизга келиб, яшаб қолган.
Вафот этгач, шу ерда дафн этилган. Асрлар давомида ушбу мўътабар зотнинг авлодлари учун ҳам бу ерда маҳобатли мақбаралар қурилган. Эндиликда меъморий обида мамлакатимиз ва хорижлик сайёҳлар кўп келадиган масканлардан бирига айланган.
Улар Пайғамбаримиз авлодларининг хокини зиёрат қилиб, руҳан қувват олади.
Аждодларимиз томонидан турли асрларда яратилган бўртма равоқлар, сержило нақш ва тўлқинли ганч безаклари асосида юксак дид билан ишланган нафис меъморлик санъатидан баҳраманд бўлади.
Тарихнинг гувоҳлик беришича, IХ асрда юртимиз тараққиётига муносиб ҳисса қўшган Термиз саййидлари хонадони шаклланган. Марказий Осиё саййидларининг кўпчилиги ўз келиб чиқиш тарихини шу хонадон билан боғлаши бежиз эмас.
Китобларда давлат бошқаруви ва низомида, жумладан, Соҳибқирон Амир Темур салтанати ривожида Термиз саййидларининг алоҳида хизмати борлиги таъкидланган.
Соҳибқирон Ҳиндистонга юришлари чоғида ҳамиша Термиз саййидлари хонадонида тўхтаб, меҳмон бўлгани қайд этилган. Яна бир манбада Амир Темур Термиз саййидларига алоҳида ҳурмат рамзи сифатида Султон Саодат мажмуасининг бир қисми ҳисобланган хонақоҳ ҳам бунёд эттиргани, лекин ноёб иншоот бизнинг давримизгача сақланиб қолмагани ёзилган.
Давлатимиз раҳбари ушбу қадамжони янада обод қилиш, Имом Бухорий, Зангиота каби зиёратчилар кўп ташриф буюрадиган масканга айлантириш, илмий жиҳатдан ўрганиш юзасидан кўрсатма бердилар.
Бой тарихимиз, маданиятимиз, хусусан, меъморлик санъатимизни ўзида мужассам этган мазкур мақбаралар мажмуаси келгусида янада обод масканга айланади.
Президентимиз Шавкат Мирзиёев Ҳаким Термизий мақбарасини ҳам зиёрат қилди. Юртимизга тинчлик, қут-барака тилаб дуо қилинди.
Sulton Saodat majmuasi 5 asr davomida (XII-XVII asrlar) Termiz sayidlari dafn etilgan joyda qurilgan. Ushbu majmuani diniy binolardan tashkil topgan.
Majmuaning negizida 2 ta maqbara joylashgan bo‘lib, ular jome masjid vazifasini bajaruvchi ayvonlar bilan birlashtirilgan. Maqbaralar gumbazlar bilan yopilgan arkali kompozitsiyalar bo‘lib, ularning ichkarisida pishgan g‘ishtlardan qurilgan sag‘onalar joylashgan. Ularda dekorativ naqshlarning qoldiqlari qisman saqlanib qolgan.
O‘n beshinchi asrning ikkinchi yarmida yana ikkita bino bir-biriga parallel ravishda qurildi va qatordagi ba’zi binolar ayvonlar yordamida birlashtirildi. XVI-XVII asrlarda turli davrlarga oid maqbaralardan iborat ichki hovli qurilgan. Bu chindan ham ajoyib ansambl bo‘lib, turli xil uslublar va turli xil davrlarga tegishli bo‘lgan maqbaralar bilan ajralib turadi, ammo shunga qaramay ular tuzilish va dekoratsiya qoidasi asosida bir biri bilan bog‘lanadi.
Ulardan birinchisining ichki o'lchami 10X10 m, ikkinchisiniki 9X9 m bo'lib, ikkovini birlashtiruvchi gumbaz ostidagi kеng maydon masjid xizmatini bajargan. Unda shakli turli-tuman uyma g'ishtlar juda moxirona va turli uslubda tеrilgan. Birinchi maqbarada IX asrning ikkinchi yarmida vafot etgan shu atrofdagi yеrlarning egasi, obruli oila boshligi, Muxammad payg'ambarning avlodidan xisoblangan Xasan al-Amir ismli sayyidning xoki yotibdi. Bu zal xar xil shakldagi gishtlar bilan turli-tuman uslubda tеrilgan.
Ulardan birinchisining ichki o'lchami 10X10 m, ikkinchisiniki 9X9 m bo'lib, ikkovini birlashtiruvchi gumbaz ostidagi kеng maydon masjid xizmatini bajargn. Unda shakli turli-tuman uyma g'ishtlar juda moxirona va turli uslubda tеrilgan. Birinchi maqbarada IX asrning ikkinchi yarmida vafot etgan shu atrofdagi yеrlarning egasi, obruli oila boshligi, Muxammad payg'ambarning avlodidan xisoblangan Xasan al-Amir ismli sayyidning xoki yotibdi. Bu zal xar xil shakldagi gishtlar bilan turli-tuman uslubda tеrilgan.