Sudxo'rning o'limi

Sadriddin Ayniy
-
Ehtimol o‘zi to‘g‘ri odamdir, lek ajab emas- 
ki, uni tumandoshlari yoldan ozdirib, mening 
orqamga qo*ygan bolsalar. Наг holda g'ijdu- 
vonliklardan qo'rqqulik, - dedi u va biroz jim 
turgandan keyin yana davom qilib: - Sen u 
bilan oshna ekansan, unga anglatib qo^, av- 
vali shuki, mening pulim yo‘q, agar biroz pul 
topsam ham uni uyimga olib borib qo^may- 
man, uyimda hatto biron tuzukroq narsa ham 
yo‘q, eshakning to'qimiga o deshagan bir-ikki 
ko‘rpa-yostig‘im bor, xolos, - dedi.
Rahimi Qand o'zining Qori Ishkamba bi­
lan mening to‘g‘rimda gapirgan gaplarini aytib 
bolgandan keyin menga nasihat qilganday bolib:
- Bunday odamga yaqinlasha ko‘rmangki, 
uning yuzidan tuhmat yog'ilib turadi! - dedi.
Endi men Rahimi Qandning nima uchun 
kulimsiragani sababini anglagan edim. Bu uni 
iljaygan, kulgan holda ko'rganimning ikkinchi- 
si edi. Lekin o'zim ich-ichimdan Qori Ishkam- 
baning bunday shubha va qo'rqishiga Rahimi 
Qanddan ortiqroq kuldim va bunday odam 
bilan tanishmoq fikrini butunlay ko'nglimdan 
chiqardim...
VII
W
Oradan ko‘p vaqt o‘tib, men Qori Ishkamba 
bilan tanishishni xayolimdan chiqardim. Bu 
orada uni hech qayerda uchratmadim.
Kunlardan bir kun Buxorodagi Ko'kaldosh 
madrasasi sahnida tuzfurushlik dolconining

---

Sudxorning o'iimi
tomida o'tirib allaqanday xayollarga cho‘mib 
ketgan mahalimda boshimda bir odamning 
soyasi paydo boldi. Men xayol yuki ostida qol- 
ganimdan soya egasi tomonga qayrilib ham qa- 
ramadim.
Boshim ustidan bir kishining:
- Assalomu alaykum, - deb qarilarga xos to- 
vushda qiroat bilan salom bergani eshitildi.
Boshimni ko'tarib qarasam Qori Ishkamba 
ekan, u kulimsirab tishini kovlamoqda edi.
Hech bir vajdan asossiz shubhalangani 
uchun undan qattiq ranjiganim sababli yoqtir- 
mas bir ohang bilan salomiga javob qaytarib, 
yana o‘z xayolimga sho‘ng‘ib ketdim.
- KoTcaldosh madrasasining sahni ajab xush- 
havo joy-da, - deya mening yonimga o'tirdi u.
Men uning bu so'ziga hech bir javob qaytar- 
madim.
- Uka, - dedi u yumshoqlik bilan, - menda 
biron ishingiz bormidiki, bir-ikki kun mening 
orqamdan yurdingiz, hovlimga ham borgan 
ekansiz?
«Hovlisiga borganimni bu shayton qan- 
day bilib olgan ekan?» deb ajabsindim. Lekin 
o‘zimning awalgi vaziyatimni buzmayin javob 
berdim:
- Men, sizning qancha pulingiz borligini va 
u pullarni qayerga qo'yganingizni bilib olmoq- 
chi, undan keyin g'ijduvonlik qaroqchilar bilan 
borib, ularni o‘g‘irlamoqchi edim.
- Tanimaganim bir odamning kutilma- 
gan harakatlaridan shubhalanib, uning haqi-

---