Sud tibbiyotidan ukuv nazorat dasturi

VI. MEXANIK JAROXATLAR
1. Shikastlanishlarning 5 ta fizik omillarini kursating:

mexanik*

elektr*

termik*

barometrik*

radiastion*

xavoli;

shamol;

issik;

ogirlik;

suv osti.
2. Mexanik jaroxatlarni belgilovchi 5 shartni kursating:

zarb beruvchi jismning kinetik energiyasi*

jism bilan tuknashadigan yuza*

zarb beruvchi jismning tushish burchagi*

zarb beruvchi jismning xarakteri va shakli*

tananing shikastlanuvchi soxasi xususiyatlari*

zarb beruvchi jismning ogirligi

tutashuvchi jismning xarorati;

zarb beruvchi jismning ta'sir vaktining uzokligi;

zarb beruvchi jismning ifloslanganligi;

shikastlanuvchi tananing xarorati.
3. Mexanik jaroxatning 3 ta turini kursating:

utkir*

utmas*

uk otar kurollardan*

fizik;

ximik;

termik.
4. Utmas jismlar bilan etkazilgan yaralarning 6 ta turini kursating:

lat;

yirtilgan*

lat yirtilgan*

tishlagan*

majaklangan*

laxtakli*

kesma;

sanchma;

kesma sanchma;

chopilgan.
5. Utmas jismlarning 6 ta turini keltiring:

yassi, chegaralangan yuzali*

yassi, keng yuzali*

stilindrik yuzali*

sferik yuzali*

ikki kirrali*

uch kirrali*

yumalok, uzunchok;

kattik, ikki yuzali;

yumshok, uch yuzali;

yarim yumshok, sferik.
6. Kattikligiga kura utmas jismlarning 3 ta turini kursating:

kattik*

yumshok*

elastik*

plastmassa;

metaldan;

yogochdan.
7. Utmas jismlarning ta'sir mexanizmining 6 ta kurinishini keltiring:

zarb*

bosilish*

chuzilish*

ishkalanish*

buralish*

chaykalish*

shilinma;

kontalash;

lat yara;

yirtilgan yara.
8. Shilinmalarning asosiy 5 ta sud tibbiy axamiyatini kursating:

jaroxatning ob'ektiv belgisi*

shikastlovchi jismni identifikastiya kilish*

jaroxat etkazilish muddatini aniklash*

tan jaroxatlarining ogirlik darajasini aniklash*

ayrim xolatlarda jinoyat kurolini kursatadi*

xayot bilan nomutanosib jaroxat;

shok;

kon ketish;

xayot uchun muxim bulgan a'zolarning lat eyishi va chaykalishi;

emboliya.
9. Shilinmaning rivojlanishidagi 4 davrni kursating:

«yangi shilinma»*

koplamaning shakllanish davri*

koplamaning tushishi*

epitelizastiya*

gipostaz boskichi;

kurish boskichi;

imbibistiya boskichi;

«eski shilinma».
10. Kontalashning asosiy 5 ta sud tibbiy axamiyatini kursating:

jaroxatning ob'ektiv belgisi*

shikastlovchi jismni identifikastiya kilish*

jaroxat etkazilish muddatini aniklash*

tan jaroxatlarining ogirlik darajasini aniklash*

ayrim xolatlarda jinoyat kurolining turini kursatadi*

chetlarining notekisligi;

uchlarining utmasligi;

chukurligining notekisligi;

yara devorlari orasida tukima kuprigini mavjudligi;

atrofdagi yumshok tukimalarda shikastlanishlarning mavjudligi.
11. Lat yaralarning 6 ta morfologik belgilarini kursating:

chetlarining notekisligi*

uchlarining utmasligi*

chukurligining notekisligi*

yara devorlari orasida tukima kuprigini mavjudligi*

atrofdagi yumshok tukimalarda shikastlanishlarni mavjudligi*

xayot bilan nomutanosib jaroxat;

shok;

xayot uchun muxim bulgan a'zolarni lat eyishi va chaykalishi;

emboliya.

12. Suyaklarning sinishini asosiy 4 turini kursating:

tulik sinish*

notulik sinish (yorilish)*

ochik sinishlar*

yopik sinishlar*

yolgon sinishlar;

yarim ochik sinishlar;

utkir sinishlar;

surunkali sinishlar.
13. Suyak jaroxatlarining sikilish tomonidagi 4 ta xususiyatini kursating:

yirik tishli*

sidirilish elementlarining mavjudligi*

sinish chetlarining mos kelmasligi*

mayda sinik bulaklarining bulishi*

nisbatan tekis, mayda tishli

sidirilish elementlarining yukligi;

mayda sinik bulaklarining bulmasligi;

sinish chetlarining mos kelishi.
14. Suyak jaroxatlarining chuzilish tomonidagi 4 ta xususiyatini kursating:

nisbatan tekis, mayda tishli*

sidirilish elementlarining yukligi*

mayda sinik bulaklarining bulmasligi*

sinish chetlarining mos kelishi*

yirik tishli;

sidirilish elementlarining mavjudligi;

sinish chetlarining mos kelmasligi;

mayda sinik bulaklarining bulishi.
15. Zarb berilgan soxa va suyakdagi jaroxatning joylashgan urniga kura sinishning 2 turi:

bevosita (tugri) sinishlar*

bilvosita (notugri) sinishlar*

yakin sinishlar;

uzokdagi sinishlar.
16. Suyaklardagi koldik deformastiyalarning 5 ta mexanizmini kursating:

siljish*

egilish*

sikilish*

chuzilish*

buralish*

bevosita (tugri) sinishlar;

bilvosita (notugri) sinishlar;

yakin sinishlar;

uzokdagi sinishlar.

17. Kalla suyaklarining sinishini 4 ta kurinishini keltiring:

teshiksimon*

ayvonsimon*

maydalanib sinishi*

botib sinishi*

yuzaki;

yuzali;

chukur;

oynali.
18. Utkir jismlarning 5 ta kurinishini keltiring:

kesuvchi*

sanchuvchi*

kesuvchi sanchuvchi*

chopuvchi*

arralovchi*

yuzali jismlar;

katta ta'sir kuchiga ega bulgan jismlar;

sillik yuzali jismlar;

burchaksimon burtmalarining mavjudligi;

utmas oxirli.

19. Kesma yaraning 3 ta belgisini kursating:

chiziksimon shakli*

chetlari tekis*

burchaklari utkir*

kon okayotgan yara;

yarada biriktiruvchi tukima kuprikchalarining mavjudligi;

burchaklari aylanasimon.

20. Sanchma yaraning 5 ta belgisini kursating:

odatda oval yoki aylan shaklda*

chetlarining nisbatan tekisligi*

yara chetlarining tortilganligi*

chetlarida surtilish yoki shilinish xalkasining mavjudligi*

jaroxat kanalining uzunligining uning tashki ulchamlaridan ancha kattaligi*

yuzaki yara;

chukurligi kengligidan kichik;

ostidagi suyak tukimalarining shikastlanishi;

yumshok tukimalarning lat eyishi va majaklanish belgilari;

yarada biriktiruvchi tukima kuprikchalarining mavjudligi.
21. Sanchma kesma yaralarning kesma yaralardan 4 ta farkli belgilarini kursating:

nisbatan chukurligi*

yaraning bir oxiri utkir bulmasligi mumkin*

ayrim xolatlarda suyaklarning jaroxatlanishi bulishi mumkin*

ayrim xolatlarda dastaning yukori oxiridan shikastlanish bulishi mumkin*

keng kulamli yara;

suyak tukimalari jaroxatlanmaydi;

yarada biriktiruvchi tukima kuprikchalarining mavjudligi;

odatda chukur emas.
22. Kesma yaralarning sanchma kesma yaralardan 3 ta farkli belgilarini kursating:

chetlari xamma vakt tekis, uchlari utkir*

ayrim xolatlarda suyak va suyak usti pardalarining yuzaki kesilishi bыlishi mumkin*

odatda chukur emas*

nisbatan chukur;

yaraning bir oxiri utkir bulmasligi mumkin;

ayrim xolatlarda dastaning yukori oxiridan shikastlanish bulishi

mumkin.
23. Chopma yaraning 3ta asosiy belgilarini kursating:

chetlari nisbatan tekis*

ostidagi suyaklarning shikastlanishi*

yumshok tukimalarning lat eyishi va majaklanish belgilari*

yara keng kulamli emas;

suyak tukimasi shikastlanmaydi;

yarada biriktiruvchi tukima kuprikchalarining mavjudligi.

24. Mexanik jaroxatlardan ulim xolatlari birlamchi sababinining 6 ta kurinishini kursating:

xayot bilan nomutanosib jaroxatlar*

shok*

kon ketish*

xayot uchun muxim bulgan a'zolarning chaykalishi va lat eyishi*

emboliya*

asfiksiya*

infekstion asoratlar;

intokisikastiya;

ikkilamchi shok;

ikkilamchi kon ketish.
25. Mexanik jaroxatlardan ulim xolatlari ikkilamchi sabablarining 5 ta kurinishini kursating:

infekstion asoratlar*

intokisikastiya*

ikkilamchi shok*

ikkilamchi kon ketish*

ikkilamchi emboliya*

xayot bilan nomutanosib jaroxatlar;

shok;

kon ketish;

xayot uchun muxim bulgan a'zolarning chaykalishi va lat eyishi;

asfiksiya.
VI. UK OTAR KUROLLARIDAN ETKAZILGAN JAROXATLAR
1. Uk otar kurollaridan etkazilgan jaroxatlar ekspertizasida xal etiladigan 5 ta asosiy masala:

jaroxat uk otar kurolidan etkazilganmi*

kirish va chikish yaralarini aniklash*

otish distanstiyasini aniklash*

jaroxat kanalining yunalishini aniklash*

otish kanday kuroldan amalga oshirilgan*

jaroxat mexanik jaroxatmi;

agarda mexanik jaroxat bulsa, uning mexanizmini aniklash;

jaroxat ogirligini aniklash;

jaroxat muddatini aniklash;

jaroxat kanday ish kuroli bilan etkazilganligini.
2. Kinetik energiyasiga kura ukning 4 ta ta'sir etish turini kursating:

parchalovchi*

teshib utuvchi*

ponasimon*

kontuzion*

bushlikka teshib utgan yara;

kur yara;

teshib utuvchi jaroxatlanish;

yalab utgan yaralanish.
3. Otishning 3 ta distanstiyasini kursating:

tirab otish*

yakin masofadan otish*

yakin bulmagan masofadan otish*

10 metrdan olis bulgan masofadan otish;

15 metrdan olis bulgan masofadan otish;

5 metrdan olis bulgan masofadan otish.
4. Tirab otishning 3 ta turini kursating:

tulik (germetik)*

notulik (nogermetik)*

yonlama tirab otish*

teshib utgan tirab olish;

yuzali tirash;

kingir tirash.
5. Otishning 5ta kushimcha omilini kursating:

alanga ta'siri*

gaz ta'siri*

kurumning bulishi*

porox kukinining bulishi*

metall zarralarining bulishi*

ukning ta'siri;

xavoning ta'siri;

tukima kismlarining bulishi;

kurigan kon bulakchalarining bulishi;

ukning bosim ta'siri.
6. Kirish teshigining 5 ta belgisini kursating:

tukima defekti (minus tukima)*

yara atrofida ifloslanish xalkasi*

yara atrofida shilinish xalkasi*

yara atrofida otishning kushimcha omillarining mavjudligi*

yara chetlari ichkariga yunalgan*

keng teshik;

teshik atrofida kon;

yara atrofida yopishgan tukimaning bulishi;

kon bilan ifloslangan sochning bulishi;

otishning kushimcha omillarining yukligi.
7. Chikish teshigining 5 ta belgisini kursating:

odatda tukima defektining yukligi*

odatda yara atrofida ifloslanish xalkasi bulmaydi*

odatda yara atrofida shilinish xalkasi bulmaydi*

yara atrofida otishning kushimcha omillari yuk*

yara chetlari tashkariga yunalgan*

tukima defekti (minus tukima);

yara atrofida ifloslanish xalkasi;

yara atrofida shilinish xalkasi;

yara atrofida otishning kushimcha omillarining mavjudligi;

yara chetlari ichkariga yuanlgan;
8. Vinogradov fenomenining vujudga kelishi uchun zarur bulgan 3 ta sharoit:

ukning yukori tezlikdagi xarakati – 500 m/s ortik*

ukda kup mikdorda kurumning bulishi*

tanaga zich yopishmagan kiyimning bulishi*

ukning past tezlikdagi xarakati – 250 m/s dan ortik bulmagan;

kavatlar orasidagi masofaning kattaligi (50 sm dan 1 metrgacha);

muljal bulmasligi lozim.
9. Tutunli porox tarkibini kursating:

kumir*

oltingurgut*

kaliyli selitra*

kaliy permagnat;

grafit.
10. Stvol uzunligiga kura uk otar kurolining 3 ta turini kursating:

kalta stvolli*

urta stvolli*

uzun stvolli*

mayda kalibrli;

urta kalibrli;

yirik kalibrli.

11. Kalibriga kura uk otar kurolining 3 ta turini kursating:

mayda kalibrli*

urta kalibrli*

yirik kalibrli*

kalta stvolli;

urta;

uzun.
12. Kulda otadigan uk otar kurollarining 6 ta turini kursating:

jangovor*

sport*

ov*

maxsus*

kulbola*

nuksonli*

dalaga;

suvga;

xujalikka;

samarali.
13. Uk kismlaridan etkaziladigan jaroxatlarni kursating (5 ta):

bushlikka utmaydigan kur yara*

bushlikka utadigan kur yara*

bushlikka utmaydigan teshib utuvchi yara*

bushlikka utadigan teshib utuvchi yara*

yalab utuvchi yara*

xayot bilan nomutanosib jaroxatlar;

shok;

xayot uchun muxim bulgan a'zolarning chaykalishi va lat eyishi;

emboliya;

asfiksiya.
14. Uk patronlarining 5 ta tarkibiy kismini kursating:

gilza*

kapsyul*

porox*

pыj*

yurakcha*

stvol;

kalibr;

kumir;

oltinurgut;

porshen.
15. Uk otar kurolidan etkazilgan yaraning va jaroxat kanalining 3 ta soxasini kursating:

nekroz soxasi*

lat eyish soxasi*

molekulyar chaykalish soxasi*

tukima defekti;

surtilish xalkasi;

shilinish xalkasi.