Суд амалиётини умумлаштириш материаллари тўплами (кўчирмалар)

7. ХПКнинг 132-моддаси иккинчи қисмига мувофиқ 
келишув битими хўжалик суди томонидан ажрим би-
лан тасдиқланади ва унда иш юритиш тугатилганлиги 
кўрсатилади. Агар келишув битимида давлат божи бўйича ха-
ражатларни тақсимлаш ҳақидаги шарт мавжуд бўлмаса, дав-
лат божини ундириш масаласи умумий белгиланган тартибда 
ҳал қилинади.
даъвогар наманган вилоят «сувоқова» дк хўжалик судига 
даъво аризаси билан мурожаат қилиб, жавобгар «наманган кўприк 
қурилиш» бошқармасидан 3 718 887 сўм асосий қарз, 1 400 205 сўм 
пеня ундириб беришни сўраган.
ишни кўриш жараёнида тарафлар ўртасида келишув бити
-
ми тузилган ҳамда бу келишув битими суднинг ажрими билан 
тасдиқланган.
аммо суднинг ажримида иш юритиш тугатилганлиги кўрса-
тил маган.
бундан ташқари, келишув битимида давлат божи бўйича суд 
харажатларини тақсимлаш ҳақидаги шарт мавжуд эмас. суд дав
-
лат божи масаласини умумий белгиланган тартибда ҳал қилиши 
лозим бўлса-да, ушбу масала ҳам ҳал этилмаган.
Ваҳоланки, Ўзбекистон Республикаси олий хўжалик суди 
пленумининг 2008 йил 18 апрелдаги «хўжалик судлари томони
-
дан давлат божи тўғрисидаги қонун ҳужжатларини қўллашнинг 
айрим масалалари ҳақида»ги 180-сонли қарорининг 14-бандида 
умумий қоида бўйича ишни кўриш иш юритишни тугатиш 
тўғрисидаги ажрим чиқариш билан якунланганида давлат божи 
қайтарилмаслиги, тўланмаган давлат божи эса даъвогардан унди
-
рилиши тўғрисида судларга тушунтириш берилган.
8. Келишув битими низони узил-кесил ҳал қилиши лозим. 
Унинг мазмуни шартли бўлиб, янги низо келиб чиқишига са-
баб бўладиган келишув битимининг тасдиқланишига йўл 
қўйилмайди.
даъвогар «савдо-ҳамкор» МЧж хўжалик судига даъво ариза
-
си билан мурожаат қилиб, жавобгар «шуҳрат» МЧждан 2 640 400 
сўм асосий қарз, 1 320 200 сўм пеня ундиришни сўраган.
даъвогар даъво аризасида тарафлар ўртасида маҳсулот етказиб 
бериш тўғрисида шартнома тузилганлигини, даъвогар шартнома 
шартларига асосан жавобгарга жами 8 500 000 сўмлик маҳсулотлар 

---

424
етказиб берганлигини, жавобгар эса етказиб берилган маҳсулотлар 
учун фақатгина 5 860 000 сўм тўлаб берганлигини, шартнома 
шартлари тўлиқ бажарилмаганлиги натижасида қарздорлик юзага 
келганлигини, жавобгарга қарздорликни қоплаш тўғрисида юбо
-
рилган талабномалар эътиборсиз қолдирилганлигини баён этиб, 
жавобгардан 2 640 400 сўм асосий қарз ва 1 320 200 сўм пеня ун
-
дириб беришни сўраган.
ишни кўриш жараёнида тарафлар ўртасида тузилган кели
-
шув битимида жавобгар бир ойлик муддатда асосий қарзни тўлиқ 
тўлаб бериш мажбуриятини ўз зиммасига олган. даъвогар эса та
-
лаб қилинган пенядан воз кечган. аммо келишув битимига жа
-
вобгар бир ойлик муддат ичида асосий қарзни тўлаб бермаса, даъ
-
вогар тўлов кечиктирилган ҳар бир кун учун 0,2 фоиз миқдорида 
пеня талаб қилиш ҳуқуқига эга эканлиги ҳақидаги шартли қоида 
ҳам киритилган.
олий хўжалик суди пленумининг 2007 йил 15 июндаги 162-
сонли Қарорининг 30-бандига кўра келишув битими ... шарт асо
-
сида тузилмаган бўлса... тасдиқланади.
тарафлар ўртасида тузилган келишув битими шарт асосида 
тузилганлиги, низони узил-кесил ҳал қилмаганлиги сабабли, у 
суд томонидан тасдиқланмаган.