Struktur tilshunoslik: ildizlari va yo‘nalishlari

STRUKTUR TILSHUNOSLIKNING POYDEVORI

Tilshunoslik tarixida strukturalizm tasodifiy paydo bo'lgani yo‘q. Strukturalizm XIX asrning 70-yillaridan boshlab hukm surgan yosh grammatikachilarning pozitivistik qarashlariga qarshi maydonga chiqa boshladi.

Ularning yosh grammatikachilarga qarshi chiqishiga fransuz «sotsiologik niaktabi» va Fosslcrning «nemis neofilologik maktabi» qarashlari ma’lum darajada zamin yaratdi.

Har qanday ilmiy oqim kabi strukiuralizm ham o‘z g‘oyaviy asoslariga ega. Struktur tilshunoslikning paydo bo'lishiga I.A. Bo- duen de Kurtenc va F.dc Sossyur qarashlari asos bo‘lib xizmat qildi. Shuningdek, l.A.Boduen dc Kurtene va uning o ‘quvchisi N.V.Krushevskiy fonema haqidagi qarashlari bilan hozirgi struktur tilshunoslikdagi fonologik nazariyaga asos soldi. I.A.Boduen de Kurtene tilshunoslikka funksionallik tamoyilini olib kirdi. Uning ma'nosi shuki, lingvistik vositalar nutq jarayonida bajaradigan vazifasiga qarab bclgilanadi. Bunday tamoyil fonctika sohasida fonema tushunchasining tug‘ilishiga olib keldi. U nutqiy jarayondagi fiziologik tavsifi bilan tcng bo'lmagan tovush haqida fikr yuritdi. Natijada fonema tushunchasiga asos soldi.