Strategik menejment

4.5.Amaliy marketing. “Toyota” Yaponiya. Iste‟molchilar doimo birinchi 
o„rinda
6
. 
―Toyota‖ning bugungi kungi muvafaqqiyati eng avvalo, iste‘molchilar uchun eng 
maqbul marketing xizmatlarini taklif etishi bilan bog‗liq. Ko‗plab sotilgan 
avtomobillarini qaytarib olishiga qaramay iste‘molchilarga eng yaxshi xizmatlarni 
taqdim etuvchi birinchi raqamli kompaniya sifatida e‘tirof etilmoqda. 
―Toyota‖ biznes faoliyatini ―Iste‘molchilar doimo birinchi o‗rinda‖ degan 
konsepsiyasi asosida olib boradi. Bu konsepsiya 1935 yilda yaratilgan bo‗lib, 
―Toyota‖ guruhining iste‘molchilarga eng maqbul xizmat ko‗rsatishni 
ta‘minlaydigan yetakchi falsafasiga aylanib ulgurgan. Bu konsepsiya 
kompaniyaning ta‘minotchilari tomonidan ham qabul qilingan. Iste‘molchi qiymati 
bo‗yicha axborotlarni ular doimiy ravishda yig‗ib, tahlil qilib borishadi. Bunday 
axborotlar dillerlar, xaridorlar, vositachilar, hamda jamotchilik fikrlariga 
asoslangan holda to‗planadi. Bularning ichida iste‘molchilarning ko‗rsatilgan 
xizmatlar bo‗yicha fikr-mulohazalar hamda takliflari juda muhim rol o‗ynaydi. 
Quyida kompaniya haqidagi ba‘zi iste‘molchilarning fikrlarini keltiramiz: 
-kompaniyaning 
iste‘molchilaridan biri o‗zining ―Toyota‖ rusumli 
avtomobilida do‗stining dafn marosimiga ketayotgan paytda, avtomobilning motor 
qismida qandaydir g‗alati tovush kelayotganing payqab qoladi. Va shu yaqin 
atrofdagi kompaniyaning servis xizmati ko‗rsatuvchi shaxobchasiga boradi. U erda 
ta‘mir uchun navbatda turgan avtomobillar juda ko‗p edi. Shunda mijoz u 
shoshayotganligi va mashinasini zudlik bilan tekshirib berishlarini so‗raydi. 
Navbatga qaramasdan aynan shu mijoz uchun shaxobcha menejering o‗zi servis 
xizmatini ko‗rsatib, avtomobilni sozlab beradi. Xattoki, dafn marosimiga 
ketayotgani uchun, mijozdan xizmat haqini olishmaydi. Bundan mijoz ta‘sirlanib, 
kompaniya tomonidan iste‘molchilar uchun ko‗rsatiladigan xizmati haqida ijobiy 
fikr bildiradi. Va bu haqida barcha tanish va yaqinlariga so‗zlab beradi.
―Toyota‖ 2010 yilda ―iste‘molchi birinchi‖ deb nomlangan o‗quv markazini 
tashkil etdi. Unda tayyorlanayotgan xodimlarga iste‘molchilar uchun qaerda va 
qachon bo‗lishidan qat‘iy nazar qiymat va qoniqish beradigan xizmatlarni qanday 
qilib ko‗rsatilishi bo‗yicha dars mashg‗ulotlari o‗qitiladi
7
. 
Shuningdek, 
kompaniya 
iste‘molchilarga 
qulay 
bo‗lishi 
uchun 
―Istemolchilarga ko‗maklashish‖ markazlarini tashkil qilgan. Unda yil 12 oy 
6
Philip Kotler., Gari Armstrong. ―Prinsiples of marketing‖2014.719p 
7
Philip Kotler., Gari Armstrong. ―Prinsiples of marketing‖2014.719p 

---

78
mijozlarga qo‗ng‗iroqlar orqali bepul maslahatlar berib boriladi. Kompaniya uchun 
iste‘molchilar qanday qadrli ekanligini 24 soat qo‗ng‗iroqlarni kutib, o‗zlarini 
vaqtini ular uchun ajratishga bag‗ishlashidan ko‗rish mumkin. ―Istemolchilarga 
ko‗maklashish‖ markazlari turli tabiiy ofatlar ro‗y berishi mumkin bo‗lgan 
vaqtlarda, o‗z mijozlarini xavfsizlik uchun ogohlantirish xizmatini ham tashkil 
etgan.