Strategik menejment

8.6. Bozorga kirish va chiqish strategiyasi
Biznesning yangi soxasiga kirishning quyidagi asosiy strategiyalarini kurib 
chiqish mumkin: 
- xarid qilish; 
- yangi ichki korxona; 
- xamkorlikdagi tadbirkorlik. 
Xarid qilishda rivojlangan, yaxshi jixozlangan va kerakli xodimlarga eag 
bulgan kompaniyani xarid qilish mumkin. Yangi ichki korxona biror narsaning 
(binolar, asbob-uskunalar, xodimlar, taqsimot kanallarining) yuqligidan yoki 
boshqacha qilib aytganda «bir varaq toza qog‘ozdan» boshlanadi. Biror 
strategiyani tanlash bir qator omillarga bog‘liqdir: 
- kirish tusiqlari (ular maxsulotlarning differentsiatsiya darajasiga, qiymat 
ustunliklariga va ishlab chiqarish kulamidan tejash imkoniyatlariga bog‘liq buladi; 
ular qanchalik katta bulsa, xarid shunchalik foydali buladi); 
- yangi biznesning kompaniyadagi mavjud bizneslar bilan bog‘liqlik 
darajasiga (ular qanchalik katta bulsa, kirish tusiqlari shunchalik past buladi); 
- kapital qo‘yilmalarning uzini oqlash tezligiga (shunda xarid yanada 
foydaliroq bulishi mumkin). 
- kirishning muayyan modeliga xos xatarga; 
- tarmoqning xayot tsikli bilan bog‘liq omillarga. 
Umuman olganda, yangi ichki korxona quyidagi sharoitlarda eng maqbul 
bulishi mumkin: 
- tarmoq tug‘ilish yoki usish bosqichlarida bulsa; 
- kirish tusiqlari past bulganda; 
- yangi urta korxonalarning mavjud biznesi bilan yaqindan bog‘liq bulganda; 
- kompaniya investitsiyalarni qaytarish va xatarlar bilan bog‘liq tashvishlarga 
rozi bulsa. 
Xarid quyidagi xollarda maqbul buladi: 
- etuklik bosqichidagi tarmoqda; 
- kirish tusiqlari yuqori bulganda; 
- yangi biznes mavjud urta korxonalarga bog‘liq bulmaganda (kompaniya 
bog‘liq bulmagan diversifikatsiya strategiyasiga rioya qilganda); 
- kompaniyada investitsiyalarni qaytarish va yangi tadbirkorlik xatari xaqida 
ortiqcha tashvishlanishni istamaganda. 
Portfel taxliliga oid atamalarda portfeliga «suroq belgilari» kuproq kerak 
bulgan kompaniyalar uchun yangi ichki korxona juda mos keladi. Kompaniyaga 

---

126
«rivojlangan g‘oliblar» yoki «daromad ishlab chiqaruvchilar» kerak bulganda ham 
xaridlar maqsadga muvofiqdir (9-jadval).