Strategik marketing

Tovar tanlovi 
 
Atrofdagi shaxslar 
munosabati 
 
Tovar xaridi 
 
Xaridorning shaxsiy 
munosabati 
 
Tovar ko`ngildagidеk 
 
Tovar kutilgan va ko`ngildagid еk emas 
 
Foydalanish 
 
Tovardan bir oz 
foydalanib turish  
 
Tovarni darhol qaytib 
topshirish 
 
Yangi tovar xarid 
qilish 
 
Tovardan voz 
kеchish 
 
Ijaraga bеrish 
 
Sotib yuborish 
 
Tashlab yuborish 
 
 
2.6-rasm. Tovarni xarid qilish va undan keyingi xaridorlik atvori bosqichlari 
 
Demak,  xarid  qilingan  tovar  taqdiri,  uni  iste’moli  qay  darajada 
kechayotganligi,  yangidan  tovar  olish  uchun  dastlabki  salbiy  iste’moli  sababchi 
bo‘lmaganligini  aniqlash,  zaruriy  hollarda  tegishli  maslahat  berish  marketing 
mutaxassislarining muhim vazifalaridan biri hisoblanadi. 
 
2.4. Sanoat tovarlari xaridorining motivasiyasi 
 
Har  qanday  ko‘rinishdagi  iqtisodiy  tizimda  tijorat  faoliyatining  katta  qismi 
tashkilotlar o‘rtasidagi bitimlardan iborat bo‘ladi. Masalan, asbob-uskunalar, tovarlar, 
tarkibiy  qismlar,  xomashyo  va  hokazolar  bilan  savdo  qiladigan  firmalar  ushbu 
mahsulotlardan  o‘zining  ishlab  chiqarish  jarayonida  foydalanadigan  boshqa  firmalar 
xizmat  ko‘rsatadi.  Marketingning  boshqaruv  tamoyillari  sanoat  tovarlarini  sotuvchi 

---

 
49 
 
 
firma  uchun  ham, iste’mol tovarlarini sotuvchi  firmalar uchun  ham bir  xil bo‘lishiga 
qaramay,  tamoyillarni  qo‘llashning  muayyan  usullari  turlicha  bo‘lishi  mumkin. 
Sanoat  tovarlariga  bo‘lgan  talab  hosila  talabdir,  ya’ni  sotib  olingan  tovarlardan 
boshqa  tashkilotlarning  talabini  yoki  pirovard  iste’molchining  talabini  qondirish 
maqsadida  o‘z  ishlab  chiqarish  jarayonida  foydalanadigan  tashkilotning  talabidir. 
Demak, tashkilot ishlab chiqarish zanjirining bir qismidir, ya’ni, uning “quyi” talabga 
bog‘liq bo‘lgan talabi oxir-oqibatda iste’mol tovarlariga bo‘lgan talabning natijasidir.