Strategik marketing

-«Yulduzlar»  (tezkor  o‘sish/yuqori  ulush):  tezkor  o‘sib  borayotgan  bozordagi 
peshqadam  tovarlar.  Bu  tovarlar  ham  o‘sishni  qo‘llab-quvvatlash  uchun  katta 
mablag‘larni  talab  qiladi,  ammo  bunday  tovarlar  raqobatbardosh  bo‘lganligi  tufayli 
katta daromad keltiradi; bozor etilib borgan sari avvalgi «sog‘in sigirlar»ning o‘rnini 
egallaydi. 
Punktir chiziqlar - ushbu ob’ektlarning xarajatlarini anglatadi.  
To‘g‘ri  chiziqlar  -  “sog‘in  sigirlar”  dan  tushgan  mablag‘larni  taqsimlash 
yo‘nalishini belgilaydi. 
Kelgusida  BKG  matritsasini  qo‘llash  ko‘lami  bir  muncha  kengayadi.  U  bir 
tarmoqda  raqobatda  bo‘lgan  firmalar  mavqeini  tahlil  qilishda  qo‘llana  boshladi. 
Bundan  tashqari,  “yovvoyi  mushuklar”    guruhiga  kiruvchi  raqobatchilarni  “so‘roq” 
yoki bo‘lmasa “murakkab go‘dak” tarzida ham ifodalash ko‘pgina chet el adabiyotida 
uchraydi.  Ba’zi  adabiyotlarda  esa  gorizontal  o‘qlarning  joylashuvi  chapdan  o‘ngga 
qarab  o‘sib  borish  tartibida  tasvirlanadi.  SHu  tufayli  ushbu  BKG  matritsasining  bir 
muncha takomillashgan tasvirda uchrashiga ijobiy yondashish kerak. 
Demak, keltirilgan BKG matritsasi yordamida 2 vazifani hal etish mumkin: 
1) bozordagi mavqe xususida qaror qabul qilish; 
2)  SXZ(strategik  xo‘jalik  zonalari)  ni  kegusida  moliyaviy  ta’minlash  xususida 
axborot olish. 
SHu  bilan  birga,  BKG  matritsasidan  foydalanishda  ayrim  kamchiliklar  ham 
mavjud. 
Jumladan,  nobarqarorlikni  nazarda  tutish  mumkinligi,  har  bir  SXZ  uchun 
mahsulot  va  texnologiyalarning  hayotiy  davrlarni  hisobga  olish  qiyinligi.  Demak, 
BKG matritsasi - agar kelgusida o‘sish sur’atlari ishonchli o‘lchov vositasi bo‘lsa, va 
raqobatda  bozor  ulushiga  asoslanib  mavqeini  aniqlash  imkoni  bo‘lsada  uni  qo‘llash 
samarali hisoblanadi. 
SXZ(strategik  xo‘jalik  zonalari)  -  tashqi  muhit  sharoitlariga  moslashish, 
kelgusi bozor va talab ko‘lami o‘zgarishlarini  inobatga olish  va firma ravnaqi  uchun 
samarali  bo‘lgan  strategiyani  amalga  oshiruvchi  tayinli  strategik  vazifalarni  hal 

---

 
126 
 
 
etuvchi bo‘linma. 
SXM(strategik  xo‘jalik  markazi)  -  firma  ichki  muhitida  barcha  vakolat  va 
mas’uliyat bilan ta’minlangan tashkiliy tuzilma. 
Strategiyani  amalga  oshirish  dastaklari  o‘zaro  bog‘langan  va  bir-birini 
to‘ldiruvchi  yalpi  tizim  sifatida  namoyon  bo‘ladi.  Strategik  rejani  aniqlashda  uning 
maqsadi,  uslubi,  taktik  o‘zgartirishlar,  tadbirlar  etakchi  o‘rin  egallaydi.  SHu  nuqtai 
nazardan strategik rejalashtirish jarayonini keng ko‘lamda ko‘rib chiqamiz. 
Strategiyani  amalga  oshirishda  qo‘llaniladigan  dastaklarni  quyidagi  tizimda 
ifodalash  mumkin:  tashkiliy  konsepsiya,  taktika,  siyosat,  tadbirlar,  qoidalar  va 
huquqiy asoslar. 
Agar amaldagi va kelgusidagi raqobat o‘ta murakkab bo‘lsa, bu ikki o‘lchamli 
matritsada  imkoni  boricha  nisbatan  barqaror  ko‘rsatkichlarni  ifodalash  zarurati 
vujudga keladi. 
Bundan tashqari Artur D.Littl tomonidan ham matritsa ishlab chiqilgan 
Artur D Littl matritsasi
ren
tab
elli
k
Ra
qo
ba
tli t
ava
kka
lch
ilik
Tabiiy o’sish
Saylanma o’sish
Faoliyatni tugatish
Raqobatchiga nisbatan holat
Yetakchi
Kuchli
Yaxshi
Yaxshi emas
2-darajali
Sektorning yetukligi
Kir
ish
O’s
ish
Yet
ukl
ik
Pas
ayi
sh