Strategik marketing

Sabab-oqibat usullar. Talabni belgilovchi omillar aniqlangan bo‘lib, ularning 
kelgusi  ehtimoliy  kattaliklari  oldindan  aytib  berilgan;  ulardan  talabning  ehtimoliy 
qiymati  keltirib  chiqariladi.  Ushbu  ikkinchi  mezon  ekstrapolyasiya  usullarini, 
ularning  sifat  yoki  miqdoriy  xarakterdaligidan  qat’iy  nazar,  o‘zaro  munosabatlarni 
izohlovchi usullarga qarshi qo‘yadi. 
Ekspert  baholashda  bashorat  bu  holda  ob’ektiv  ma’lumotga  emas,  balki 
ekspertlar  mulohazasiga  menejer  yoki  iste’molchi  fikriga  asoslanadi.  Bu 
yondashuvning asosini bitta yoki bir necha ko‘rinish doirasida ularni amalga oshirish 
ehtimoli  va  birlamchi  talab  omillariga  kiruvchi  sabablarni  muhokama  yig‘indisi 
yotadi. Bunda ekspertning shaxsiyatiga bog‘liq bo‘ladi. 
Muhokamaga asoslangan 3 ta uslubi keng qo‘llanadi: 
1) qaror qabul qiluvchi shaxsning muhokamasi; 
2) savdo xodimini baholash; 
3) xaridorlarning niyat-mayllari. 
Birinchi  menejer  tajribasidan  kelib  chiqib  bashorat  qiladi.  Bu  uslubning  qadri 
bashoratni  tuzayotgan  shaxsning  tajribasi  va  his-tuyg‘ulariga  bog‘liq.  Asosiy 
kamchiligi kommunikasiya qiyinchiligi va bashoratni yolg‘on yoki haqiqiy ekanligini 
tekshirish imkoniyati yo‘qligi hisoblanadi. 
Savdo  personalini  baholashda  mijozlarni  ta’minlayotgan  savdo  xodimlari 
odatda  sotish  imkoniyati  haqida  aniq  ma’lumotga  ega  bo‘ladi.  Xizmat  qilayotgan 
hududi bo‘yicha bozor salohiyatini baholash imkoniyatiga ega. 
Agar evristik va ekstrapolyasiya uslubida bashorat jarayonini tahliliy tuzilishi 
kuchsiz bo‘lsa, bashoratlarning ob’ektiv ma’lumotiga asoslangan evristik uslublardan 
qo‘llanadi.  Oldingi  tajribaga  yoki  oldingi  sotuv  murakkab  ekstrapolyasiya 
ma’lumotlariga asoslanadi. 

---

 
102