Statitika fanidan 1 mustaqil ish mavzulari

3. Statistik ko’rsatkich
– bu kategoriya bo’lib, hodisa va voqealarni aniq 
sharoit va vaqtdagi miqdoriy tasvirlanishidir. Statistik ko’rsatkichlar hajmiy 
va hisoblangan ko’rsatkichlarga bo’linadi. 
4. Statistik
ko’rsatkichlar tizimi – bu bir-biri bilan o’zaro bog’langan statistik 
ko’rsatkichlar yig’indisidir. Statistik ko’rsatkichlar tizimi ijtimoiy hayotni 
barcha pog’onalarini o’zida qamrab oladi. Agarda ko’rsatkichlar mamlakat, 
hudud, tarmoq darajasida hisoblansa, ular makrodaraja ko’rsatkichlari 
deyiladi. Agarda korxona, firma, oila va shu kabi darajalarda hisoblansa, 
mikrodaraja ko’rsatkichlari deyiladi. Yana bir masala. Statistika bitta fanmi 
yoki bir nechta fanmi.?, degan savol tug’iladi. Aslida statistika bitta fan, lekin 
bir qancha tarmoqlari (sotsial, makroiqtisodiy va h.k) mavjud. 
Statistikaning umumiy nazariyasi ommaviy hodisalarni 
statistik o’rganishning umumiy tamoyillarini va metodlarini yaratish bilan 
shug’ullanadi. Ijtimoiy statistika aholining turmush tarzini va boshqa sotsial 
munosabatlarni ifodalovchi ko’rsatkichlar tizimini shakllantirish bilan 
shug’ullanadi. Makroiqtisodiy statistika mamlakatda ro’y berayotgan 
makroiqtisodiy o’zgarishlarning miqdoriy tomonlarini o’rgansa, 
mikroiqtisodiy statistika – firma va korxonalar darajasidagi hodisalarning 
miqdoriy tomonlarini o’rganadi. Statistika hamma fanlar singari dialektik 
metodga asoslanib, o’z predmetining o’ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan 
holda, ommaviy hodisa va voqealarni o’rganishning maxsus statistik 
metodlarini yaratgan. Ularning yig’indisi statistika metodologiyasi deyiladi. 

---

Statistik ko‘rsatkichni olimlar har xil tushunishadi. Masalan, I.P.Suslovning fikricha 
statistik ko‘rsatkichlarni statistika tushunchalar emish N.Soatov statistik 
ko‘rsatkichni o‘rganilayotgan hodisa va jarayonni me’yoridir deb hisoblaydi, 
Merestini fikricha statistik ko‘rsatkich-hodisa tasvirini adekvat ifodalovchi 
miqdorlardir. Oxirgi tarifga juda ko‘pchilik qo‘shiladi. Statistik ko‘rsatkichlarni 
shakllantirishda, hisoblashda, o‘rganilayotgan hodisalarni adekvat ifodalash uchun 
quyidagi qoidalarga rioya qilingani ma’qul: 
 1)
iqtisodiy nazariya va statistika metodologiyasiga suyangan holda hisoblangan 
ko‘rsatkichlar iloji boricha o‘rganilayotgan hodisalarning mohiyatini ifodalab, 
ularga miqdoriy baho bersin, umummilliy tushunchalar bilan bog‘liqligi;