Statistik fizika nazariy fizikaning asosiy tarkibiy qismlaridan biri bo’lib, juda ko’plab zarralardan tashkil topgan fizik tizimlar (makrotizimlar) xususiyatlarini o’rganish bilan shug’ullanadi

69. Nomuvozanat jarayonlar termodinamikasi Lokal muvozanat. Ma’lumki, term odinam ik muvozanatdagi sistem alarda tem pera tu ra va kim yoviy potensial bu tu n sistema bo'ylab o'zgarmasbo'ladi:
Agar bu sh artlar bajarilm asa, ya’ni bo'lsa, u holda sistemada massa, energiya, elektr zaryadi va h.k. oqim larni paydo qiluvchi qaytmas jarayonlar yuzaga keladi. Faraz qilaylik, term odinam ik param etrlar - massa, energiya, entropiya va shu kabilar zichligining lokal qiym atlari m avjud bo'lsin, ya’ni cheksiz kichik hajm da bu param etrlar ma’noga ega bo'lsin va bular uchun ma’lum termodinamik munosabatlar o'rinli bo'lsin.Sistem aning lokal m uvozanatdagi bo'lagining holati Gibbs tenglamasi yordamida aniqlanadi:
) (1)
Bu yerda - i- komponentning kimyoviy potensiali, ~
«solishtirma» massa, - «solishtirma» hajm, «solishtirma» entropiya, - «solishtirma» energiya. Hamma kattaliklar lokal kattaliklar bo'lib hisoblanadi. Qaytmas jarayonlar uchun adiabatik sistemalarning birlik
hajm ida entropiyaning paydo bo'lish tezligi:
(2)
bu yerda ps - birlik hajm ga to'g'ri kelgan entropiya, -termodinamik parametrlar, -termodinamik kuch, - term odinam ik oqim deb yuritiladi. Termodinamik oqim termodinamik parametrlar ning o'zgarish tezligini aniqlaydi. Entropiyaning yuzaga kelish tezligini ifodalovchi (8.2)
ifodani quyidagicha yozish mumkin:
(3)
Sistem a entropiyasi ayrim bo'laklar entropiya lari yig'indisidan
iborat bo'ladi:
70. Saqlanish qonunlari. Oqimlar va termodinamik kuchlar. Balans tenglamasi va turli xil kattaliklarning saqlanish qonunlarini topaylik. H ar qanday ekstensiv kattalik B(x, y, z, t) b a la n s tenglam asiga bo'ysunadi: (1)
bu yerda kattalikning oqim zichligi, ( – zichlik)
b — birlik massaga to ‘g ‘ri kelgan qiymati), - shu kattalikning hajm va vaqtga nisbatan uning m anbalari hisobiga o'zgarishi yoki В kattalik o‘zgarishini yuzaga kelish tezligi. Agar (1) da bo‘lsa, u uzluksizlik tenglamasiga o‘tadi va В ning saqlanish qonunini ifodalaydi:
Massaning saqlanish qonuni quyidagi ko'rinishni oladi: (2)
bu yerda v - t vaqt momentida x, y, z nuqtadagi massa tezligi.
Vaqt bo'yicha to'la hosilani kiritsak, ),
B u holda m assaning saqlanish qonuni Entropiyaning balans tenglamasi
(3)
bu yerda - entropiyaning to'la oqimi. (3) tenglamani termodinamikaning asosiy tenglamasidan keltirib chiqarish mumkin:
) formulani hisobga olsak ,
bu yerda - entropiya konvektiv oqimi.
Misol sifatida temperatura gradienti mavjud bo'lgan bir
jinsli qattiq jismlarda entropiyaning balans tenglamasi va
entropiyaning hosil bo'lish tezligi a ni aniqlaylik. Faraz qilamiz - solishtirma ichki energiya bo'lsin. Issiqlikdan kengayish
tufayli yuzaga kelgan o'zgarishlarni hisobga olmaymiz:
Energiyaning saqlanish qonuni
,
ga ko'ra bu yerda - issiqlik oqimining zichligi.
,
Entropiyaning balans tenglamasi. Bu yerda entropiya
oqimning zichligi.

oqimga mos kelgan term odinamik kuch.