Statika aksiomalari: jismlarning muvozanati, teng ta’sir etuvchi kuch, ta’SIR VA AKS ta’sir,ikki kuchni qo‘chish

Misol. 20.2-rasmda berilgan statik noaniq ramani asosiy sistemasining maqbuli tanlansin.

Yechish: 20.2–rasmda ko‘rsatilgan statik noaniq ramaning asosiy sistemalarini tanlashda eng maqbuli sharnirni qirqish orqali tanlangan asosiy sistema hisoblanadi (20.2rasm). Bu asosiy sistemada ramani simmetrikligi hisobga olingan bo‘lib, noma’lumlar simmetrik va nosimmetrik hisoblanadi.

Koʼchish usuli quyidagi farazlarga asoslanadi: 1. Ikki va undan ortiq sterjenlar kelib tutashgan ramaning bikir tuguni bir xil burchakka buriladi (9.1- rasm). 2. Rama deformatsiyalarini hisoblashda Q va N ning taʼsiri hisobga olinmaydi. 3. Deformatsiya natijasida tugunlar orasidagi masofa oʼzgarishsiz qoladi. 4. Burchak kichik boʼlganligi sababli uning tangensini burchakning oʼziga teng deb olamiz, yaʼni tgφ=φ 9.2- rasmda tasvirlangan rama tashqi kuchlar taʼsirida deformatsiyalanib, uning tu gunlari burchakli va chiziqli koʼchishlar oladi.

ISHQALANISH KUCHI TA’SIRIDAGI JISMLARNING MUVOZANATI.SIRPANIB ISHQALANISH KUCHI .DUMALAB ISHQALANISH KUCHI.
Sirpanish ishqalanishi.
Bir jism ustida boshqa jism sirpanganda ishqalanish vujudga keladi.Bunday ishqalanish sirpanish ishqalanishi deyiladi.
Masalan , chana qor ustida sirpanganda , stol ustidagi kitobni surganda sirpanish ishqalanishi hosil bo’ladi.
Og’irroq bir jismni dinamometrning quyruqchasiga taqib qo’yamiz va dinamometr yordamida tortib joyidan qo’zg’atamiz.Jism joyidan qo’zg’alish paytida dinamometrning ko’rsatkichi keskin kamayadi.Dinamometrni tortish orqali jismni tekis harakatlantirsak , dinamometrning to’rsatishi o’zgarmay qoladi.Dinamometr ko’rsatishning ana shu o’zgarmas qiymati sirpanish ishqalanishi kuchuga teng bo’ladi.

Sirpanish ishqalanishi kuchi tinchlikdagi ishqalanish kuchidan kichik bo’ladi.

Tajriba ko’rsatishicha , sirpanish ishqalanishi kuchi jismning og’irlik kuchiga proportsional bo’ladi.Nyutonning uchinchi qonuniga kora og’irlik kuchi Fog’ kattaligi jihatidan tayanchning reaksiya kuchi N ga teng.Demak,sirpanish ishqalanish kuchi Fi(s) Reaksiya kuchi N ga proporsional bo’ladi.