Statika aksiomalari: jismlarning muvozanati, teng ta’sir etuvchi kuch, ta’SIR VA AKS ta’sir,ikki kuchni qo‘chish

Nuqta harakatining berilish usullari

Nuqta harakati quyidagi uchta usul yordamida beriladi:
1) Vektor usuli,
2) Koordinatalar usuli,
3) Tabiiy usul.
Nuqta harakatining vektor usulda berilishi. M nuqta qandaydir Oxyz koordinatalar sistemasiga nisbatan harakatlanayotgan bo’lsin. Vaqtning istalgan paytida nuqtaning holatini M nuqta va koordinata boshi O ni tutashtirishdan hosil bo’lgan radius–vektor orqali aniqlash mumkin (1-rasm). M nuqta harakatlanayotganida vaqtga bog’liq ravishda radius–vektorning moduli ham, yo’nalishi ham o’zgarib boradi. Demak, radius–vektor t vaqtning vektorli funksiyasidan iborat bo’ladi, ya‘ni


(1)
(1) tenglamaga nuqtaning vektor shaklidagi harakat tenglamasi deyiladi



(3) tenglamalarga nuqta harakatining Dekart koordinatalaridagi tenglamalari deyiladi. Bu tenglamalar yordamida nuqtaning harakati koordinatalar usulida berilganda harakat qonunini aniqlaydi.

NUQTA KINEMATIKASI: NUQTA HARAKATINI ANIQLASH USULLARI, TABIIY USULIDA NUQTANING TEZLIGI VA TEZLANISHI.

Nuqta harakatining tabiiy usulda berilishi. Nuqtaning traektoriyasi avvaldan ma‘lum bo`lsa, harakatni tabiiy usulda berish maqsadga muvofiqdir. Nuqta O<sub>1</sub>xyz koordinatalar sistemasiga nisbatan qandaydir AB egri chiziq bo’ylab harakatlanayotgan bo’lsin (2-rasm). Shu traektoriya ustidan ixtiyoriy qo’zg’almas O nuqta tanlaymiz. O nuqtani sanoq boshi deb ataymiz hamda musbat va manfiy harakat yo’nalishini belgilab olamiz. U holda M nuqtaning traektoriyadagi holati egri chiziqli yoy koordinatasi bilan aniqlanadi. M nuqta harakatlanishi natijasida holatlarni egallaydi va vaqt o`tishi bilan s masofa o’zgarib boradi va t vaqtning bir qiymatli funksiyasidan iborat bo’ladi:

(6)
(6) tenglamaga M nuqtaning traektoriya bo’ylab harakat tenglamasi yoki harakat qonuni deyiladi.
Agar 1) nuqtaning traektoriyasi, 2) traektoriyada musbat yoki manfiy harakat yo’nalishini ko’rsatuvchi sanoq boshi, 3) nuqtaning traektoriya bo’ylab qiladigan s=f(t) harakat qonunlari avvaldan ma‘lum bo`lsa, nuqtaning harakati tabiiy usulda beriladi.

NUQTA KINEMATIKASI: NUQTA HARAKATINI ANIQLASH USULLARI, VEKTOR USULIDA NUQTANING TEZLIGI VA TEZLANISHI.

To’g’ri burchakli Dekart koordinatalar sistemasiga nisbatan M nuqta harakatlanayotgan bo’lsin. Nuqta vaqtning t paytida radius–vektor bilan aniqlanuvchi M nuqtada, vaqtning t1 paytida holatni egallab, radius – vektori bo’lsin (3-rasm, а).