Standartlashtirish, metrologiya va sifatni boshqarish

O’zbekiston Respublikasida qo‘llashga ruxsat berilgan Xalqaro o‘lchamlar tizimi 

(SI)ning o‘lcham birliklari nomi va belgilanishi 

Asosiy o‘lcham birliklari 

T/

r 

Asosiy o‘lchamlar 

Asosiy o‘lchamlar birliklari 

^mi 

O’lcham 

ligi 

nomi  Belgi lanishi 

ta'rifi 

1. 

Uzunlik 

L 

metr 

M 

metr — yorug‘lik 1G’299792458 

sekund vaqt oralig‘ida vakuumda 

bosib o‘tiladigan masofa. 

2. 

Massa 

M 

kilogra 

mm 

kg 

kilogramm — massa birligi bo‘lib 

xalqaro kilogramm prototipining 

massasiga teng. 

3. 

Vaqt 

T 

sekund 

s 

sekund — tseziy-133 atomi asosiy 

holatining ikki o‘ta nozik sathlari 

orasidagi bir-biriga o‘tishiga 

muvofiq keladigan nurlanishning 9 

192 631 770 davri. 

4. 

Elektr toki 

(elektr toki 

kuchi) 

I 

amper 

A 

amper — vakuumda bir-biridan 1 

metr oraliqda joylashgan, cheksiz 

uzun, o‘ta kichik dumaloq 

ko‘ndalang kesimli ikki parallel 

to‘g‘ri chiziqli o‘tkazgichlardan tok 

o‘tganda o‘tkazgichning har 1 metr 

uzunligida 2 10 n yutonga teng 

o‘zaro ta'sir kuchini hosil qiladigan 

o‘zgarmas tok kuchi. 

5. 

Termodinami 

k harorat* 

0 

kel vin 

K 

kel vin — termodinamik harorat 

birligi bo‘lib, u suvning uchlanma 

nuqtasi termodinamik haroratining 

1G’273,16 qismiga teng. 

6. 

Modda 

miqdori 

N 

mol 

mol 

mol — massasi 0,012 kilogramm 

bo‘lgan uglerod-12da qancha atom 

bo‘lsa, o‘z tarkibiga shuncha 

elementlarini olgan tizimning 

modda miqdori. 

7. 

Yorug‘lik 

kuchi 

J 

kandela 

sd 

kandela — berilgan yo‘nalishda 

540 10

12

 gerts chastotali 

monoxramatik nurlanishni 

tarqatuvchi va shu yo‘nalishda 

energetik yorug‘lik kuchi 1G’683 

vatt taqsim steradian. 

* Kel vin termodinamik harorati (belgisi K) bilan bir qatorda tsel siy harorati 

(belgisi °S) qo‘llanilishiga ruxsat etiladi. 

---