Standartlashtirish asoslari

 
1.4 Standartlashtirish va sifat. 
Standartlashtirish  haqiqiy  mavjud  yokisodir  bo`lishi  mumkin  bo`lgan  masalalarni 
yechishga,  sifat  esa  belgilangan  va  mo`ljallangan  ehtiyojlarni  qondirishga  qaratilgan. 
Bunda 
standartlashtirish 
bo`yicha 
faoliyatningeng 
muhim 
natijalari 
mahsulot(jarayonlar,  xizmatlar)  ning  o`z  vazifasiga  muvofiqlik  darajasini  oshirish, 
Ya’ni belgilangan va mo`ljallangan ehtiyojlarni qondirishdan iborat bo`lgan. Me’yoriy 
hujjat  sifatida  namoyon  bo`ladi.  "Me’yoriy  hujjat"  tarkibiga  standartlar  va  texnik 
shartlar kiradi. Me’yoriy hujjatlar faoliyat turlariga oid tavsiflarni o`rnatadi. 
Standartlashtirish  obyekti  bo`lmish  inson  faoliyati  sohasi  juda  keng:  fan  va 
texnika;  ishlab  chiqarish-texnikaga  mo`ljallangan  mahsulotni  va  xalq  iste’moli 
mollarini  ishlab  chiqarish;  tibbiyot,  ta’lim,  maishiy,  sayohat,  transport  va  h.k. 
sohalardagi  xizmatlardan  iborat.  Barcha  hollarda  ham  har  qanday  sohada  faoliyat 
sifatiga talablar me’yoriy hujjatlarda belgilab qo`yiladi. Bunda nafaqat mavjud, balki 

---

 
26 
mo`ljallangan  vazifalarni  hal  etish,  Ya’ni  nafaqat  belgilangan,  balki  mo`ljallangan  
ehtiyojlarni ham qondirish kuzda tutiladi. 
Aytilganlardan ma’lum bo`lishicha, belgilangan va mo`ljallangan   ehtiyojlarning 
qoniqarli  bo`lishini  ta’minlovchi  mahsulot  (xizmatlar)  tavsiflari  majmui  me’yoriy 
hujjatlarda  belgilanar  ekan,  me’yoriy  hujjatlarning  o`zini  ham  yuqori  ilmiy-texnik 
darajada bo`lishini ta’minlash zarur. Bu masala quyidagi yo`l bilan hal etiladi: 
a) xalqaro, davlatlararo, hududiy standartlarni qo`llanish; 
b) mamlakatimiz  me’yoriy  hujjatlarini  xalqaro,  hududiy  standartlar  bilan 
uyg`unlashtirish; 
v) me’yoriyhujjatlarda 
an’anaviy 
texnologiyalarning 
imkoniyatlaridan 
ilgarilanuvchi,  kelajakka  mo`ljallangan  dastlabki  talablarni  o`rnatish,  (o`zuvchi, 
oldindan standartlashtirish); 
g) mahsulot (xizmatlar) ning texnik saviyasini va sifatini oshirish bo`yicha chora-
tadbirlarni  ko`rish  maqsadida  me’yoriy  hujjatlarning  ayrim  tafsilotlarini  o`xshash 
mahsulotga xorijiy standartning ko`rsatkichlari bilan taqqoslash. 
"Mahsulot  sifatining  darajasi"  va  "Mahsulotning  texnik  saviyasi"  tushunchalarini 
farqlash kerak.