Standartlari

1-misol 

Kompaniya  2011  yil  1  aprelda  qiymati  342000  sh.b.  bo’lgan  uskunani  sotib 

oldi.  Foydali  muddati  9  yil.  Qoliq  qiymati  yo’q.  Bu  uskunaga  kompaniya  to’g’ri 

chiziqli  amortizatsiya  usulini  qo’llaydi.  Har  uch  yilda  uskunaning  ayrim  agregatlari 

almashtiriladi. Bu agregatlar qiymati 126000 sh.b.ni tashkil qiladi.  

Sotib  olgandan  so’ng  kompaniya  amortizatsiya  hisoblashda  ikkita  alohida 

foydali  muddati  turli  bo’lgan  komponentni  hisobga  oladi:  “A”  komponent  foydali 

muddati  9  yil,  qiymati  216000  sh.b.  (342000-126000),  “V”  komponent  foydali 

muddati 3 yil, qiymati 126000 sh.b. 1 aprel 2014 yilgacha 3 yil davomida kompaniya 

har oyda 5500 sh.b. (216000/9x1/12)+(126000/3x1/12) amortizatsiya hisoblaydi. 

2014  yil  1  aprelda  agregat  133200  sh.b.  ga  almashtirildi.  Foydali  muddati 

o’zgarmadi. 

2014 yil 1 aprelda kompaniya “V” agregatni to’la amortizatsiya qilgani uchun, 

0  qiymatda  hisobdan  chiqaradi  va  o’rniga  qiymati  133200  sh.b.  bo’lgan  yangi  “V” 

agregatni  asosiy  vositalari  tarkibiga  kiritadi.  Uskunaning  yangi  balans  qiymati  shu 

sanaga  277200  sh.b.ni  tashkil  qiladi  (342000-5500x12x3+133200),  shu  jumladan, 

“A”  komponent  qiymati  144000  (277200-133200)  sh.b.  ga  teng.  Kelgusi  3  yil 

davomida (foydali muddati o’zgarmasa) hisoblanadigan amortizatsiya summasi 5700 

sh.b.ni tashkil qiladi (144000/6x1/12+133200/3x1/12). 

Asosiy 

vositalar 

ob’ektining  ayrim  qismlarini  almashtirilishi  yoki 

almashtirilmasligidan  qat’iy  nazar,  nuqsonlar  paydo  bo’lganligini  aniqlash  uchun 

muntazam  ravishda  katta  ko’lamdagi  texnik  ko’riklarini  o’tkazish  shu  ob’ektdan 

(masalan  samolyotdan)  foydalanishni  davom  etishning  shartlaridan  biri  bo’lishi 

mumkin.  Har  bir  katta  ko’lamdagi  texnik  ko’rik  o’tkazilganda,  u  bo’yicha  xarajatlar 

tan olish mezonlari bajarilganda asosiy vositalar ob’ektining balans qiymatida qisman 

almashtirish  sifatida  tan  olinadi.  Har  qanday  oldingi  texnik  ko’rik  bo’yicha 

xarajatlarning  aktivning  balans  qiymatidagi  qoldig’i  (extiyot  qismlardan  tashqari) 

hisobdan  chiqariladi.  Bunday  hisobdan  chiqarish  oldingi  tekshiruv  xarajatlari  ob’ekt 

---

 

 

79 

 

sotib  olinishi  yoki  qurilishi  paytidagi  operatsiyada  tan  olinganligi  yoki 

olinmaganligidan  qat’iy  nazar  amalga  oshiriladi.  Zarur  bo’lganda,  ob’ekt  sotib 

olinishi  yoki  qurilishi  paytidagi  balans  qiymatiga  qo’shilgan  texnik  ko’rik 

xarajatlarini  aniqlashda  shu  kabi  kelgusi  tekshiruv  xarajatlarning  baholangan 

summasidan foydalanish mumkin.