Standartlari

8.2. BHXS (IFRS
Jamlangan moliyaviy hisobotlar
Ushbu standartning maqsadi tadbirkorlik 
bir yoki bir nechta boshqa 
tadbirkorlik 
nazorat qilgan hollarda jamlangan moliyaviy hisobotlarni 
tayyorlash va taqdim etish printsiplarini belgilashdan iborat. 
Ushbu standart maqsadga erishish uchun: 
(a) 
bir yoki bir nechta boshqa tadbirkorlik 
(
tadbirkorlik 
)ni nazorat qiluvchi tadbirkorlik 
(bosh tashkilot) jamlangan 
moliyaviy hisobotlar taqdim etishini talab qiladi; 
(b) 
nazorat qilish printsipini 
va nazorat qilishni jamlash uchun asos 
sifatida belgilaydi; 
(v) 
investor investitsiyalar 
nazorat qilayotgani yoki qilmayotgani 
va, binobarin, investitsiyalar 
jamlashni amalga oshirishi yoki amalga 
oshirmasligi lozimligini aniqlash uchun nazorat qilish printsipini qanday 
;
(g) 
jamlangan moliyaviy hisobotlarni tayyorlash maqsadida buxgalteriya 
hisobiga 
talablarni belgilaydi; va 
(d) 
investitsion tadbirkorlik sub
tushunchasiga 
beradi va 
investitsion tadbirkorlik 
muayyan 
tadbirkorlik 
jamlashga nisbatan istisno holatni belgilaydi. 
Investor 
biron-bir tadbirkorlik 
(investitsiyalar 
)da 
ishtiroki xususiyatidan 
nazar, u investitsiyalar 
ustidan nazoratga ega yoki 
ega emasligini baholab, 
bosh tashkilot hisoblanishi yoki hisoblanmasligini 
aniqlashi lozim.
Investor, agar u investitsiyalar 
ishtirok etishdan 
daromadlar olish bilan 
risklarga 
yoki bunday daromadni olish 
huquqiga ega, shuningdek investitsiyalar 
nisbatan 
vakolatlarini amalga 
oshirish orqali daromadga 
imkoniyatiga ega 
, investitsiyalar 
ustidan nazoratga ega 
.
Shunday qilib, investor faqat quyidagi hollarda investitsiyalar 
ustidan 
nazoratga ega 
: 
investitsiyalar 
nisbatan vakolatlarga ega 
; 
ishtirok etishdan 
daromadlar olish bilan bog
risklarga 
yoki bunday daromadni olish huquqiga ega 
; va 

---

241 
investorning daromadlari miqdoriga 
maqsadida investitsiyalar 
nisbatan 
vakolatlarini amalga oshirish imkoniyatiga ega 
. 
Investor, agar unda hozir ahamiyatga molik faoliyatni, 
investitsiyalar 
daromadiga jiddiy 
faoliyatni boshqarish imkoniyatini 
beradigan mavjud huquqlar 
, investitsiyalar 
nisbatan vakolatlarga ega 
. 
Vakolatlar huquqlar natijasida yuzaga keladi. Ayrim hollarda vakolatlarni 
baholash qiyinchilik 
, masalan, investitsiyalar 
nisbatan 
vakolatlar ulushli instrumentlar, xususan aktsiyalar yaratadigan ovoz berish 
huquqlarining bevosita mahsuli hisoblansa va vakolatlarni baholash faqat tegishli 
aktsiyalar paketi bilan 
ovoz berish huquqlarini 
chiqish 
bilan 
amalga oshirilishi mumkin. Boshqa hollarda baholash bu qiyinroq 
va bir 
nechta omillarni 
chiqishni talab qilishi mumkin (masalan, vakolatlar bir yoki bir 
nechta shartnoma 
kelishuvlar mahsuli 
).
Investor, agar u investitsiyalar 
nisbatan vakolatlarga ega 
, 
investitsiyalar 
ishtirok etishdan 
daromadlar olish bilan 
risklarga 
yoki bunday daromadni olish huquqiga ega 
bilan bir 
qatorda, investor investitsiyalar 
ishtirok etishdan oladigan daromadga 
maqsadida 
vakolatlaridan foydalanish imkoniyatiga ham ega 
, 
investitsiyalar 
ustidan nazoratga ega 
.
Shunday qilib, qarorlar qabul qilish huquqiga ega 
investor 
printsipal yoki agent hisoblanishini aniqlashi lozim.
Bosh tashkilot 
operatsiyalar hamda 
vaziyatlardagi boshqa 
hodisalar uchun yagona hisob siyosati yordamida jamlangan moliyaviy hisobotlarni 
tayyorlashi lozim.
Investitsiyalar 
jamlash investor investitsiyalar 
ustidan 
nazoratni 
kiritgan paytdan boshlanadi va investor investitsiyalar 
ustidan 
nazoratni 
paytda tugallanadi.
Bosh tashkilot moliyaviy holat 
jamlangan hisobotda kapital 
tarkibidagi nazorat kuchiga ega 
ulushlarni bosh tashkilot mulkdorlarining 
kapitalidan alohida ifodalashi lozim.
Bosh tashkilotning 
tadbirkorlik 
ishtirokchi sifatidagi ulushida 
yuz bergan, bosh tashkilot 
tadbirkorlik 
ustidan nazoratni 
olib kemaydigan 
kapital bilan operatsiyalar (
mulkdorlar bilan 
operatsiyalar) sifatida hisobga olinadi. 
Agar bosh tashkilot 
tadbirkorlik 
ustidan nazoratni 
, bosh tashkilot: 
(a) sobiq 
tadbirkorlik 
aktivlari va majburiyatlarini 
moliyaviy holat 
jamlangan hisobotda hisobdan chiqaradi. 
(b) nazorat 
sanada sobiq 
tadbirkorlik 
qolgan 
har qanday investitsiyalarning haqqoniy qiymatda tan olishni 
va keyinchalik 
bunday investitsiyalarni, shuningdek sobiq 
tadbirkorlik 
yoki uning 
foydasiga 
lozim 
har qanday summalarni hisob yuritishda tegishli 
MHXSda belgilangan tartibda aks ettiradi. Mazkur haqqoniy qiymat moliyaviy aktivni 
MHSS 9 ga muvofiq dastlabki tan olishda haqqoniy qiymat yoki, zarur holda, qaram 

---

242 
tadbirkorlik 
yoki birgalikdagi faoliyatga investitsiyalar tannarxi sifatida 
baholanadi. 
(v) nazoratni 
bilan 
, sobiq nazorat paketida hisobga 
olinadigan foyda yoki zararni tan oladi.