|
8.2. BHXS (IFRS
Jamlangan moliyaviy hisobotlar
Ushbu standartning maqsadi tadbirkorlik
bir yoki bir nechta boshqa
tadbirkorlik
nazorat qilgan hollarda jamlangan moliyaviy hisobotlarni
tayyorlash va taqdim etish printsiplarini belgilashdan iborat.
Ushbu standart maqsadga erishish uchun:
(a)
bir yoki bir nechta boshqa tadbirkorlik
(
tadbirkorlik
)ni nazorat qiluvchi tadbirkorlik
(bosh tashkilot) jamlangan
moliyaviy hisobotlar taqdim etishini talab qiladi;
(b)
nazorat qilish printsipini
va nazorat qilishni jamlash uchun asos
sifatida belgilaydi;
(v)
investor investitsiyalar
nazorat qilayotgani yoki qilmayotgani
va, binobarin, investitsiyalar
jamlashni amalga oshirishi yoki amalga
oshirmasligi lozimligini aniqlash uchun nazorat qilish printsipini qanday
;
(g)
jamlangan moliyaviy hisobotlarni tayyorlash maqsadida buxgalteriya
hisobiga
talablarni belgilaydi; va
(d)
investitsion tadbirkorlik sub
tushunchasiga
beradi va
investitsion tadbirkorlik
muayyan
tadbirkorlik
jamlashga nisbatan istisno holatni belgilaydi.
Investor
biron-bir tadbirkorlik
(investitsiyalar
)da
ishtiroki xususiyatidan
nazar, u investitsiyalar
ustidan nazoratga ega yoki
ega emasligini baholab,
bosh tashkilot hisoblanishi yoki hisoblanmasligini
aniqlashi lozim.
Investor, agar u investitsiyalar
ishtirok etishdan
daromadlar olish bilan
risklarga
yoki bunday daromadni olish
huquqiga ega, shuningdek investitsiyalar
nisbatan
vakolatlarini amalga
oshirish orqali daromadga
imkoniyatiga ega
, investitsiyalar
ustidan nazoratga ega
.
Shunday qilib, investor faqat quyidagi hollarda investitsiyalar
ustidan
nazoratga ega
:
investitsiyalar
nisbatan vakolatlarga ega
;
ishtirok etishdan
daromadlar olish bilan bog
risklarga
yoki bunday daromadni olish huquqiga ega
; va
241
investorning daromadlari miqdoriga
maqsadida investitsiyalar
nisbatan
vakolatlarini amalga oshirish imkoniyatiga ega
.
Investor, agar unda hozir ahamiyatga molik faoliyatni,
investitsiyalar
daromadiga jiddiy
faoliyatni boshqarish imkoniyatini
beradigan mavjud huquqlar
, investitsiyalar
nisbatan vakolatlarga ega
.
Vakolatlar huquqlar natijasida yuzaga keladi. Ayrim hollarda vakolatlarni
baholash qiyinchilik
, masalan, investitsiyalar
nisbatan
vakolatlar ulushli instrumentlar, xususan aktsiyalar yaratadigan ovoz berish
huquqlarining bevosita mahsuli hisoblansa va vakolatlarni baholash faqat tegishli
aktsiyalar paketi bilan
ovoz berish huquqlarini
chiqish
bilan
amalga oshirilishi mumkin. Boshqa hollarda baholash bu qiyinroq
va bir
nechta omillarni
chiqishni talab qilishi mumkin (masalan, vakolatlar bir yoki bir
nechta shartnoma
kelishuvlar mahsuli
).
Investor, agar u investitsiyalar
nisbatan vakolatlarga ega
,
investitsiyalar
ishtirok etishdan
daromadlar olish bilan
risklarga
yoki bunday daromadni olish huquqiga ega
bilan bir
qatorda, investor investitsiyalar
ishtirok etishdan oladigan daromadga
maqsadida
vakolatlaridan foydalanish imkoniyatiga ham ega
,
investitsiyalar
ustidan nazoratga ega
.
Shunday qilib, qarorlar qabul qilish huquqiga ega
investor
printsipal yoki agent hisoblanishini aniqlashi lozim.
Bosh tashkilot
operatsiyalar hamda
vaziyatlardagi boshqa
hodisalar uchun yagona hisob siyosati yordamida jamlangan moliyaviy hisobotlarni
tayyorlashi lozim.
Investitsiyalar
jamlash investor investitsiyalar
ustidan
nazoratni
kiritgan paytdan boshlanadi va investor investitsiyalar
ustidan
nazoratni
paytda tugallanadi.
Bosh tashkilot moliyaviy holat
jamlangan hisobotda kapital
tarkibidagi nazorat kuchiga ega
ulushlarni bosh tashkilot mulkdorlarining
kapitalidan alohida ifodalashi lozim.
Bosh tashkilotning
tadbirkorlik
ishtirokchi sifatidagi ulushida
yuz bergan, bosh tashkilot
tadbirkorlik
ustidan nazoratni
olib kemaydigan
kapital bilan operatsiyalar (
mulkdorlar bilan
operatsiyalar) sifatida hisobga olinadi.
Agar bosh tashkilot
tadbirkorlik
ustidan nazoratni
, bosh tashkilot:
(a) sobiq
tadbirkorlik
aktivlari va majburiyatlarini
moliyaviy holat
jamlangan hisobotda hisobdan chiqaradi.
(b) nazorat
sanada sobiq
tadbirkorlik
qolgan
har qanday investitsiyalarning haqqoniy qiymatda tan olishni
va keyinchalik
bunday investitsiyalarni, shuningdek sobiq
tadbirkorlik
yoki uning
foydasiga
lozim
har qanday summalarni hisob yuritishda tegishli
MHXSda belgilangan tartibda aks ettiradi. Mazkur haqqoniy qiymat moliyaviy aktivni
MHSS 9 ga muvofiq dastlabki tan olishda haqqoniy qiymat yoki, zarur holda, qaram
242
tadbirkorlik
yoki birgalikdagi faoliyatga investitsiyalar tannarxi sifatida
baholanadi.
(v) nazoratni
bilan
, sobiq nazorat paketida hisobga
olinadigan foyda yoki zararni tan oladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
