Standart jaǵday

1.3. Standart jaǵdaylar

Qattı zatlardıń ádettegi jaǵdayda 101,3 kPa, 298 K qaysı allotropik túr ózgerisi turaqlı bolsa, sol standart jaǵday delinedi.

1. Mısalı, uglerodtıń standart jaǵdayı grafit, sebebi ol uglerodtıń almaz yaki basqa allotropik túr ózgerisine salıstırǵanda turaqlı.
2. Ádettegi shárayatta 101,3 kPa (760 mm sın.baǵ), 298 K turǵan taza suyıqlıqtıń jaǵdayı suyıqlıqtıń standart jaǵdayı delinedi.
3. Ádettegi shárayatta 101,3 kPa (760 mm sın.baǵ), 298 K, 25⁰C parcial basımdaǵı gazdıń jaǵdayı gazdıń standart jaǵdayı delinedi.
4. Erigen zat eritpesiniń koncentraciyası 1 mol bolsa, bul jaǵday erigen zattıń satndart jaǵdayı delinedi.
Mısalı, Etanoldıń standart payda bolıw entalpiyasın anıqlań ( ).
Sheshim: Etanoldıń 1 molin payda etiwshi elementlerdiń standart jaǵdayı entalpiyasın ( ) (jıllılıq effektiniń) ózgeriwinen ibarat, yaki (C₂H₅OH) tómendegi processtiń sın kórsetedi.
2C_(grafit) + 3H_2(g) + 1/2O_2(g) = C₂H₅OH_(c)
= 277,6 kDj/mol
Keltirilgen ( = ) mánisleri esletpedegi kesteden alınǵan.


1.4. Termoximiyanıń tiykarǵı nızamı - Gess nızamı

Kópshilik ximiyalıq reakciyalar turaqlı kólem hám turaqlı basımda alıp barıladı. Termodinamikanıń nızamına muwapıq

Q_V = turaqlı basımda bolsa
Q_P = + =
Bul teńlemeler reakciyanıń baslanıwınan aqırına shekem kólem hám basım turaqlı, yaǵnıy ózgermes bolǵanda qollanıladı.
Q_V hám Q_P jıllılıq muǵdarların kóbinese reakciyalardıń izoxorik hám izobarik jıllılıq effektleri delinedi.
Ózgermes basım yamasa ózgermes kólemde qaytımsız processlerde ajıralıp shıǵatuǵın yamasa jutılǵan jıllılıqtıń maksimal muǵdarına ximiyalıq reakciyanıń jıllılıq effekti delinedi.
Q_V hám Q_P sistemanıń jaǵday funkciyası ekenliginen kelip shıǵıp, 1936-jılı russ ilimpazı Gess tárepinen eksperimental anıqlanǵan nızam termodinamikaǵa tiykarlandı.