Sportda matematika

Ovqat xazm qilish tizimi 
 
Og‘iz daxlizi – quloq osti bezi

86
 
Frank H. Netter, Atlas of Human Anatomy, USA 2014, p.63
 

---

309 
I. Og‘iz bo‘shligi
 
Xususiy og‘iz bo‘shlig‘i Jag‘ osti bezi 
Til osti bezi 
Til. Tishlar 
II. Bosh va bo‘yin soxasi
Xalqum 
III. Bo‘yin, ko‘krak 
va qorin bo‘shlig‘i
Qizilo‘ngach 
Xalqum, qizilo‘ngach va me’daning o‘zaro topografik munosabatlari. 
A’zo 
Golotopiyasi 
Skeletoskopiya 
yoki 
skeletga 
nisbatan 
joylashishi 
Sintopiya 
yoki 
ko‘shni 
a’zolarga 
munosabati 
Qorinparda
ga nisbatan 
joylashishi 
1 
2 
3 
4 
5 
Xalqum 
Bosh va bo‘yin 
soxasida 
Kalla 
skeletining 
asos qismida, I va 
IV 
umurtqalar 
ro‘parasida 
Old tomondan: burun 
bo‘shligi, 
ogiz 
bo‘shligi, xiqildoq.
Orqa 
tomondan: 
bo‘yin umurtqalari va 
bo‘yinning 
chuqur 
muskullari. 
Yon tomondan tomirli 
nerv tutami. 
Advendatsi
ya pardasi 
bilan 
qoplangan.
Qizilo‘ngach 
Bo‘yin, ko‘krak 
va 
korin 
bo‘shliklari 
Yukori chegarasi – 
VI 
bo‘yin 
umurtqasi. 
Pastki 
chegarasi. 
XI 
ko‘krak umurtqasi. 
Orkq 
tomondan: 
umurtka pogonasi 
Old 
tomondan 
traxeya, cha bronx, 
yurak, qisman aorta. 
Advendatsi
ya pardasi 
bilan 
qoplangan.
Me’da 
¾ kismi chap 
kovurga 
soxasida, 
1/3 
kismi korin usti 
soxasida
Me’daning kirish 
qismi XI ko‘krak 
umurtqasining 
ro‘parasida, chikish 
qismi XII ko‘krak 
umurtqasi bilan I 
bel 
umurtqasi 
ro‘parasida. 
Medaning kirish va 
chikish 
qismlari 
jigarga: 
me’da 
gumbaziga, 
diafragmaga, 
orqa 
yuzasi taloqga, me’da 
osti 
beziga, 
chap 
buyrakga tegib turadi. 
Qorin 
bo‘shligi 
ichida 
joylashgan. 
Xalqum konussimon shaklga ega bo‘lgan muskulli a’zo bo‘lib, ovkat yutish va nafas olishda 
ishtirok etadi. Xalkumda 3 qism: burun, og`iz va kekirdak qismlari ajraladi. 
Og`iz qismi tomoq teshigi yordamida ogiz bo‘shligi bilan tutashadi. Xalqumning kekirdak qismi 
kekirdakka kiradigan joyida kekirdak qopqogi bilan chegaralanib turadi. Ovqat yutish vaqtida 
kekirdak qopqogi orqali kekirdak teshigi yopiladi. 
Xalqum bo‘shligiga umumiy 7 teshik ochiladi – ikkita xoanalar, ikkita eshitish naychalari, xiqildoq, 
og`iz va qizilo‘ngach bo‘shliklarni teshiklari. Ovqat yutilganda oltita teshik berkilib, fakat 
qizilo‘ngach teshigi ochilgan xolda bo‘ladi va ovqat xalqumdan qizilo‘ngachga o‘tadi.
Xalqumning ichki yuzasi shilliq parda bilan qoplangan. Shilliq parda ko‘p qavatli epiteliy bilan 
qoplangan bo‘lib, shilliq parda chuqurchalari orasida limfoid to‘qimadan iborat bo‘lgan ximoya 
a’zolari – bodomchalar joylashgan. Shillik parda ostida fibroz parda joylashgan bo‘lib, 
biriktiruvchi to‘qimadan iborat. Fibroz parda yordamida xalqum kalla suyagining asosiga birikadi. 

---

310 
Fibroz parda ostida esa muskul va adventatsiya pardalari joylashadi. Xalqumning muskullari uchta: 
xalqumni qisuvchi yuqorigi, o‘rta va pastki ko‘ndalang yo‘nalgan muskullardan iborat. Xalqumning 
ko‘ndalang qisuvchi muskullar uzunasiga joylashgan muskullar guruxiga nisbatan yaxshi 
rivojlangan.