Sportda matematika

Фойдаланилган пед технологиялар:
Бинго, блитс, меню, алгоритм,. Ўз-ўзини назорат 
қилиш. 
Адабиёт
: А1, А2, А3, Қ1,Қ2,Қ3 
 
Суяк тизимининг умумий анатомияси 
Суяк - скелетни ташкил қилувчи таркибий қисм сифатида. Суяк тўқимаси, унинг турлари ва 
тузилиши. Дағал толали ва пластинкасимон суяк тўқималари. Суяк устки пардаси. Зич 
(қаттиқ) ва ғовак (кўмик) модда. Узун (найсимон), ясси, калта, аралаш суяклар ва хаво 
сақловчи суяклар. Суяк илиги ва унинг функсионал аҳамияти. Суякларнинг шакллари ва 
уларнинг бажарадиган функсияси билан боғлиқлиги. Суякларнинг бирлашиши хақидаги 
маълумот. Суякларнинг бирлашиш классификасияси: синдесмозлар - суяк оралиқ тўсиқлари, 
бойламлар, чоклар, тоғайли бирикишлар - синходрозлар ва симфизлар, суякли бирикиш 
тури - синостозлар. Синовиал бирикишлар (бўғимлар). Бўғимларнинг асосий қисмлари 
(елементлари): бўғим юзалари, бўғим тоғайи, бўғим капсуласи, бўғим бўшлиғи, синовиал 
суюқлиги. 
Бўғимларнинг қўшимча хосилалари. Бўғимларни мустаҳкамловчи омиллар. Суяклар сонига 
кўра, бўғим юзаларининг шаклларига кўра, бўғим ҳаракат ўқларининг сонига ва уларнинг 

---

29 
функсионал боғлиқлигига кўра бўғимларнинг классификасияси. Оддий, мураккаб, икки 
камерали ва хамкорлашган бўғимлар. Бўғим юзаларининг шакли, ўқи атрофида айланиши ва 
ҳаракати. Суяклар бирлашишидаги ҳаракатчанликга таъсир этувчи омиллар. Бўғимлар 
ҳаракатидаги тормозланиш ва ҳаракатларнинг чекланиши. Тана юзалари ва ўқлари. Умуртқа 
поғонаси. Кукрак қафаси Умуртқа поғонаси. Умуртқа поғонасининг қисмлари. Умуртқа 
суягининг тузилишидаги умумийлик. Бўйин, кўкрак ва бел умуртқаларининг тузилиш 
ҳусусиятлари. Думғаза ва думнинг тузилиши. Умутрқаларнинг бирикиши. Умуртқа 
поғонасининг бойламлари. Думғаза ва дум суякларининг бирикиши. Умуртқа поғонасининг 
таянч ва рессорлик ҳусусияти. Умуртқа поғонасининг физиологик қийшиқлилар ва уларни 
функсионал аҳамияти. Одам тана сатхига нисбатан проексиялари. Тирик одамда умуртқа 
поғонасидаги ҳаракатларнинг морфокинезиологик тахлили. Кўкрак қафаси. Кўкрак қафасини 
ташкил қилувчи суяклар. Қовурғалар ва тўш суягининг тузилиши. Қовурғаларнинг тўш 
суяги ва умуртқа поғонаси билан бирикиши. Кўкрак қафасининг ёшга ва жинсга кўра 
хусусиятлари. Кўкрак қафаси ҳаракатларини тирик одамда намойиш қилиш.