Sportda matematika

MUSKULLARNING KUCHI VA ISHI
. 
Muskulning ishi
.
Muskullar tomonidan bajaradigan ishining negizida qisqarish xususiyati etadi. 
Muskul qisqarganda uning bir uchiga ikkinchi uchi yaqinlashadi. Turli xarakatlar bajarish 
jarayonida muskulning xarakat qiluvchi va qimirlamay turuvchi uchlari almashib turishi mumkin. 
Qisqarish natijasida muskullar tomonidan ma’lum tortishuv kuchlar paydo bo’ladi va turli jismlarni
bir joydan ikkinchi joyga surilishi natijasida mexanik ish bajariladi. Bu ish kilogrammometrlar bilan 
o’lchanib, muskul kuchi bilan jismni surilgan masofa orasidagi kupaytmasiga teng. Demak, 
muskullarni qisqarishi natijasida mexanik ish bajariladi. Muskulning qisqarish jarayoni bo’shashish 
va taranglashish xolatlaridan tashkil topgan. Muskulning bo’shashishi muskulning cho’zilishi bilan 
ta’riflanadi. Masalan, pastga tushirilgan qo’lni muskullari cho’zilgan, lekin taranglashmagan 
bo’ladi. Muskulning taranglashish xolatida muskulning uzunligi ikki xilda o’zgaradi: ba’zi 
vaziyatda cho’zilishi, boshqa bir xolatlarda kaltalashishi mumkin. Masalan, gavda orqaga 
tashlanganda qorin muskullari taranglashadi va cho’ziladi. Qo’l panjasini qattiq qisib, elka oldi 
elka tomon bukilganda, ikki boshli muskul taranglashadi va kaltalashadi. Demak, qisqarish 
jarayonining xolatlarida muskulning uzunligi o’zgaradi va muskullar xar xil rejimda ishlashi 
mumkin. Muskullarni ishi 3 xil - izometrik, izotonik va auksotonik rejimlarida o’tishi mumkin. 
1.
 
Izometrik ish rejimi
 – 
muskulning tonusi o’zgarib, uzunligi o’zgarmaydi
. 
2. Izotonik ish rejimi
 - 
muskulning uzunligi o’zgarib, tonusi o’zgarmaydi
. 
11
Frank H. Nettеr, Atlas of human anatomy, Saunders, USA, 2014. р-171

---

114