Sport qobiliyatlari komponentlarini baholash, testlash va o‘lchash

Jismoniy qobiliyatlarni o‘lchash

• Umumiy va maxsus sport qobiliyatlarning o‘lchash uchun turli tuman testlar va oddiy asboblar taklif qilinadi. Qoida bo‘yicha bu o‘lchash validlik sinovidan o‘tdi va sportda tanlab olishda qobiliyatlarni o‘lchash uchun tavsiya qilish mumkin.

Kuch: Mushak kuchini o‘lchash uchun instrumental uslub va testlarni taklif qiladi.

• To‘ldirma to‘pni olish. Oyoqni yonga kerib, polda o‘tirgan dastlabki holatdan ikki qo‘llab bosh orqasidan to‘ldirma to‘pni otish. Masofa start chizig‘ini (orqadan) to‘p tushgan joygacha o‘lchanadi. Shuning uchun ketma-ket olti marta otishni bajariladi. Eng yaxshi natija hisobga olinadi. To‘pni uchish to‘g‘ri troektoriyasini ishlab chiqish uchun (ana shuni o‘zidan ko‘proq darajada natijaga bog‘liq bo‘ladi). Kanop tortiladi yoki doimiy balandlikka boshqa to‘siqlar o‘rnatiladi.
• Turgan joydan uzunlikka sakrash. Bu test belgilangan yoki chizilgan yo‘lakchada bajariladi, bu esa natijani tezda baholash imkoniyatini beradi. Tekshirilayotgan dastlabki holatni chiziqda turadi (oyoq oyoq kafti yuzi kengligida turadi), chiziqni bosmasdan qo‘llarni bir necha marta siltalashdan keyin ikki oyoqda kuch bilan depsinib qo‘lni pastdan yuqoriga siltab sakrashni bajaradi. Sakrashga ketma ket uch marta imkoniyat beradi va eng yaxshi natija hisobga olinadi.
• Dinamometrni qisib (panja dinamometrii). Har bir qo‘lda panja mushak kuchini aniqlash uchun ketma ket uch marta imkoniyat beriladi.
• Turgan joydan yuqoriga sakrash. Bu testni bajarish uchun turli tuman moslama va asboblar qo‘llaniladi.

Tezkorlik

• Tezlikni o‘lchash va baholash uchun bir necha testlardan foydalanish maqsadga muvofiq bo‘ladi, ular tezlikn namoyon bo‘lishini barcha shakllari - harakat reaksiyasi, harakat chastotasi va to‘liq harakat haqida ma’lumot beradi.
• Maksimal tezlikni o‘lchash uchun masofa chiziladi, uni 6 sekundda bosib o‘tish mumkin bo‘lsin. Ana shu maqsadda 25 ta 10x15 sm li fanerli shitdan belgi uchun foydalaniladi. har bir shitda 25 dan to 50 gacha raqamlar yoziladi. 25 raqamli birinchi shit sport chizi-idan 25 metr masofada qrnatiladi, qolganlari har metrdan keyin qrnatiladi. Metrni tahminiy soni bu masofani qquv yilini boshida har xil yoshdagi o‘quvchilar yugurib o‘tadilar: 15 yosh – 35-42 m.; 16 yosh – 38-43 m.; 17 yosh – 38-45 m.
• Harakat reaksiyasini tezligini kuzatgan holda o‘lchash mumkin. Tushayotgan buyumga, tekshirilayotgan qanday javob beradi. Xohlagan buyumdan foydalanish mumkin, biroq eng yaxshisi razmerlarda belgilangan gimnastik tayoqcha bo‘ladi.
• Harakat reaksiyasi vaqtini o‘lchash imkoniyatini beradigan asboblar uslubidan reaksiomerlardan foydalanadi, ularni asosiy qismi elektr va elektor sekundomerlardan foydalaniladi.