Sport qobiliyatlari komponentlarini baholash, testlash va o‘lchash

Chidamlilik

• Umumiy chidamlilik darajasini aniqlash uchun bir nechta uslublar qo‘llaniladi.
• Umumiy chidamlilikni darajasini yugurish ko‘rsatkichlari bo‘yicha aniqlash mumkin: a) doimiy tezlik bilan; b) murabbiyni ko‘rsatmasi bo‘yicha tez yugurish.
• Guruh boshiga chidamli yuguruvchi-boshlovchini qo‘yiladi, unga bayroqchalar bilan belgilangan masofani topshiriq bo‘yicha ma’lum vaqt ichida yugurib o‘tishi kerak. Boshlovchi masofa bo‘lakchalarini o‘tish tezligini sekundomerni ko‘rsatkichlarini hisobga olib tuzatishlar kiritiladi. Barcha o‘yin qatnashchilari uning orqasidan 2 m oraliq masofada yuguradilar.
• Yugurish me’yorini tovush signali bilan o‘rnatish yoki belgilash mumkin, uni murabbiy yoki uni yordamchisi, yuguruvchi navbatdagi bayroqchani o‘tishni mos kelishi momentida, ma’luv oraliq vaqti o‘tgandan keyin xushtak chaladi. Masofani bo‘lakchalarini o‘tish vaqtini sekundomer bilan nazorat qilinadi, uni siferblati teng oraliq vaqti orqali rangli uchburchakda belgilanadi. Masalan, 10 sek.da 40 m tezlikda stadion yo‘lakchasi bo‘ylab katta masofani mumkin qadar yugurib o‘tish vazifasi beriladi.

Egiluvchanlik

• Bo‘g‘inlarni harakatlanuvchanligini egiluvchanlik darajasini rivojlanish darajasini baholash uchun odatda harakatni maksimal amplitudalarini miqdorini qayd qilishga imkoniyat beradigan har xil nazorat mashqlari va o‘lchash moslamalari qo‘llaniladi. Sportda tanlab olish amaliyotida oyoqni to‘g‘ri ushlab oldinga engashish testi ommalashib bormoqda. Biroq u faqat tos suyagi bilan son suyagini tutashtirgan bo‘g‘inida aniqlashga imkon beradi. Barcha bo‘g‘inlarda egiluvchanlikni aniqlash uchun har xil tuzilishdagi goniometrlardan foydalaniladi. Sport amaliyotida qo‘shimcha goniometrdan foydalanish maqsadga muvofiq bo‘ladi, ularda faol egiluvchanlikni qanday o‘lchansa, xudi shunday passiv egiluvchanlikni o‘lchash mumkin.

Qo‘shimcha goniometr (u bo‘g‘imga rezinali bint bilan boylab qo‘yish mumkin) ikkita vertikal ustun bilan metal sharnirini ikkita qo‘shilmasidan tashkil topgan: ulardan biri dumaloq darajalarga bo‘lingan shkala nol belgisiga biriktirilgan, boshqa plastinka graduslarni belgilashga xizmat qiladi.

• Qo‘shimcha goniometr (u bo‘g‘imga rezinali bint bilan boylab qo‘yish mumkin) ikkita vertikal ustun bilan metal sharnirini ikkita qo‘shilmasidan tashkil topgan: ulardan biri dumaloq darajalarga bo‘lingan shkala nol belgisiga biriktirilgan, boshqa plastinka graduslarni belgilashga xizmat qiladi.
• Harakatchanlikni o‘lchash uchun sharnirli asbob bo‘g‘inga qo‘yiladi, chunki plastinka tana qismini harakatlanuvchi qo‘l bilan birlashtirilgan. Dastlabki holatdan harakatlanadigan plastinkani og‘ishi, mashqni bajarishda kelib chiqadigan dastlabki holatdan harakatlanadigan plastinkani og‘ishi u yoki bu bo‘g‘indagi harakatchanlik darajasi o‘lchanadi (darajasi). Shunga misollar keltiramiz