Spektrofotometriya. Spektrofotometrik usulda qo’llaniladigan spektrofotometrlar va kyuvetalar haqida ma‘lumot. Nur yutish spektri haqida ma‘lumot

Vizual kolorimetriya
1. Standart eritmalarni solishtirish. Bir xildagi kolorimetrik probirkalarga, bir xil hajmdagi standart va tekshiriluvchi modda eritmalari solinib, ranglar solishtiriladi va tekshiriluvchi rangli eritmani rangi qaysi standart eritma rangiga to’g’ri kelgan miqdori asosida aniqlanadi.
2. Kolorimetrik titrlash. Bir xil o’lchamli 2 ta probirka yoki silindrga tekshiriluvchi rangli eritma va tozalangan suv solinadi. So’ngra tozalangan suvli probirkaga byuretkadan rangli standart eritma birinchi probirkadagi rangga to’g’ri kelguncha aralashtirib qo’shiladi.
Noma‘lum tekshiriluvchi modda eritmasi miqdori, qo’shilgan standart eritma miqdoriga tenglab hisoblanadi.
3. Tenglashtirish usuli. Bu usul bo’yicha tekshiriluvchi eritma konsentratsiyasi shu eritmaning nur yutish intensivligini standart eritma intensivligi bo’yicha quyidagi usullarda tenglashtirib aniqlashga asoslangan.
a). Suyultirish usuli. 2 ta aniq o’lchamli grafirlangan probirkalarda tekshiriluvchi va standart moddalarni rangli eritmalari tayyorlanadi. So’ngra rangi kuchli bo’lgan eritmaga erituvchi (tozalangan suv) solinib ranglar tenglashtiriladi. Tekshiriluvchi moddani noma‘lum konsentratsiyasi quyidagi formula asosida aniqlaniladi.
Vx hx
48
qx = qst ---------- yoki qx = qst ----------
Vx hst
bunda: qct - standart eritma tarkibidagi modda miqdori.
Vx,Vst - tekshiriluvchi va standart eritmalarni hajmi
hx, hst -tekshiriluvchi va standart eritmalarni balandligi.
b) Quyib olib, kolorimetrda nur yutish ko’rsatkichini tenglashtirish usuli. 2 ta bir xil jo’mrakli silindrga (Tener ilindri) standart va tekshiriluvchi moddalarning rangli eritmalari solinadi. So’ngra nur yutish o’atlamini (l) o’zgartirish (jo’mrakdan suyuqlikni chiqarish) bilan tekshiriluvchi eritma va standart eritma nur yutish intensivligi tenglashtiriladi.
Bunda Dx = Dst bo’ladi.
Dx = Cx lx va Dst =.Cstlst . Bu erda Sx lx =Cst lst
lx va lct qatlam qalinliklari hisoblangach Sst ma‘lum bo’lgani tufayli
Cst. lst
Sx = -------------- bo’ladi.
lx
v) CHo’ktiriluvchi kolorimetrlarda nur yutish ko’rsatkichlarini tenglashtirish usuli. Bunda tekshiriluvchi va standart rangli eritmalarni nur yutish ko’rsatkichlari kolorimetrlardagi prizmalarni joylashishini o’zgartirish bilan olib boriladi. Hisoblash Yuqorida gi kabi bajariladi.
FEK-56 fotometrida rangli eritmalar miqdorini aniqlash, vizual kolorimetriyadan deyarli farq qilmaydi.
Fotokolorimetrik va spektrofotometrik tahlillarda asosan quyidagi usullardan foydalaniladi.
1. Solishtirish usuli,
2. Absolyut Kalibrlash (chizma grafigi) usuli,
3. Qo’shish usuli, qo’shib aniqlash usuli
4. Differensiallash usuli,
5. Rangli reaktivlar qo’llab tahlil qilish usuli,
6. Estraksion-fotometriya usuli,
7. Rangli eritmalar aralashmasini aniqlash usuli.