Сөз жасоонун синтаксистик жолу. Татаал сөздөр

Эки же андан ашык сөздөрдүн туруктуу айкашууларынан түзүлүп, так бир түшүнүктү билдирген сөздөр же сөз айкашы кошмок сөздөр деп аталат. Кошмок сөздөргө төмөнкүдөй сөздөр кирет: 1. Ар бир сөзү өз алдынча мааниге ээ болгон сөздөр. Мисалы, боз үй, бел боо, беш жылдык, ала карга,чек ара, Ата Мекен, өнөр жай, айыл чарба, күн карама, бет май. Же болбосо, окуучулардын өзүлөрүнө окутат да, андан кийин ар түрдүү 2-окуучу 2-эреже менен тааныштырат. Кошмок сөздөргө эки же андан ашык сөздөрдөн куралган адам аттары да кирет. Мисалы, Темиркул, Кудайберген, Тоголок Молдо, Молдо Нияз,Жеңижок, Токтогул, Асанбай, Жетикашка, Бешкемпир. Алган билимди тереңдетүү көнүгүүсү катары 203-, 204-көнүгүү иштетилет. 3-окуучу 3-эреже менен тааныштырат. Кошмок сөздөргө эки же андан көп сөздөрдөн куралган географиялык энчилүү аттар кирет. Алар биригип, баш тамга менен жазылат. Мисалы, Ысык-Көл, Ат-Башы, Ак-Сай, Тогуз-Торо, Ак-Буура, Сары-Челек, Ала-Бука, Жаңы-Жол, Сары-Жаз, Базар-Коргон, Жети-Өгүз, Кара-Балта ж. б. Кээ бир географиялык энчилүү аттар эки же андан ашык сөздөрдөн түзүлсө, бирок бир компоненти өз алдынча маани бербесе, бирге жазылат: Каракол, Нарынкол, Кеңкол, Каракужур, Кызарт, Торугарт, Көгарт, Көкөмерен, Чаткал ж. б.

Интерактивдүү ыкманы колдонуу. Окуучуларга жуптук иште «Даймонд» стратегиясын жазуу сунушталат. Даймондду жазууда окуучулар тил каражаттарын кылдаттык менен тандоого машыгышат. Ал антонимдерди пайдаланууга негизделет. Оозеки бышыктоо. Окуучуларга берилүүчү суроолор: 1. Кошмок сөздөр деп, кандай сөздөрдү айтабыз? 2. Эмне үчүн кошмок сөздөр синтаксистик жол менен жасалды дейбиз? 3. Кошмок сөздөр кандай жазылат? Ага мисал келтиргиле; Окуучулардын билимин, машыгууларын, көнүгүүлөрүн жыйынтыктоо. Окуучулардын өздөштүрүүсүн баалоо: - эрежени билет; - сабакта үйрөнгөнүн тажрыйбада колдонот; - көнүгүүлөрдү туура аткарат; - сабакта активдүүлүгүн көрсөтө алат; - суроолорго так жана туура жооп берет; - өзүнүн чыгармачылыгын көрсөтө алат; - туура жазуунун эрежелерин билет. Үйгө тапшырма. 41-§. Кошмок сөздөргө мисалдарды жазуу.

Көңүл бурганыңыздар үчүн чоң ыракмат