Sotsiolingvistika

Jami	24
	2-joriy nazorat 20 balli tizimda o’tkaziladi

Tuzuvchi_______________ G.Begmatova_


5120100 –Filologiya va tillarni o’qitish: (o’zbek tili) ta’lim yo’nalishi
3-kurs 305—guruh talabalari uchun “Sotsiolingvistika” fanidan


KALENDAR-TEMATIK REJA
Seminar mashg‘ulotlari

№	Bo‘lim va mavzu nomlari	Soat	Sana		O‘qit. imzosi
			reja	amalda
	Sotsiolingvistika fanining maqsad, vazifalari	2
	Lisoniy hamjamiyat	2
	Kodlar aralashuvi	2
	Kommunikatsiya shakllari	2
	Nutqiy muloqot, muomala,akt	2
	Til va siyosat	2
	1-joriy nazorat­ -20 balli tizimda o’tkaziladi
	Mikro va makrosotsiolingvistika	2
	Sotsiolingvistikaning tadqiq qilish usullari va metodlari	2
	Interferensiya	2
	O’zbek tilshunosligida sotsiolingvistikaning o’rganilishi	2
	Diglossiya va ichki til masalalari.	2
	Sotsiolingvistikada savodxonlik masalasi.Funksional savodxonlik mohiyati.	2
	Jami	24
	2-joriy nazorat 20 balli tizimda o’tkaziladi

Tuzuvchi_______________ G.Begmatova

YoZMA IShLAR VARIANTI

1 – Variant

Sotsiolingvistikaning predmeti, maqsad va vazifalari

1. 
   Fan xaqida umumiy tushuncha
   
2. 
   Fanning metodologik yO‘nalishi
   
3. 
   Sotsiolingvistikaning ma’no mundarijasi
   
4. 
   Fanning maqsad va vazifalari
   

2 – Variant

Sinxron sotsiolingvistikaning mazmuni va mundarijasi

1. Sinxron lingvistika tushunchasi

2. 
   Sinxron lingvistikaning metodologik aspekti
   

3. Sinxron lingvistikani aniqlash va belgilash

3 – Variant

Badiiy asar tilining ijtimoiy mohiyati

1. 
   Badiiy asar tilining ijtimoiylik xususiyatlari
   
2. 
   Badiiy til va umuxalq tili kO‘rinishlari O‘rtasidagi bog‘liqlik
   
3. 
   Badiiy asar tilining muhim belgilari
   
4. 
   Badiiy ijodkorlarning til vositalaridan foydalanish mahorati
   

4 – Variant

Adabiy til. Jonli sO‘zlashuv tili

1. 
   Adabiy til haqida umumiy tushuncha
   
2. 
   Adabiy tilning umumxalq til kO‘rinishlaridan farqi
   
3. 
   Jonli sO‘zlashuv tili haqida umumiy tushuncha
   
4. 
   Jonli sO‘zlashuv tilining adabiy til taraqqiyotidagi O‘rni
   

5 - Variant

Xalq og‘zaki tili. Koyne

1. 
   Xalq og‘zaki tili haqida umumiy tushuncha
   
2. 
   Xalq og‘zaki tilining ijtimoiy mohiyati
   
3. 
   Koyne haqida umumiy tushuncha
   
4. 
   Koynening ijtimoiy dialektlardan farqi
   

6-Variant

Dialektal qatlam va uning ijtimoiy mohiyati

1. 
   Ijtimoiy dialektlar haqida umumiy tushuncha
   
2. 
   Dialektizmlarning ijtimoiy mohiyati
   
3. 
   Jargon, kasb-hunar sO‘zlarining ijtimoiy tabaqalanishi.
   

7 – Variant

Diglossiya. Tilning holati va vaziyati

1. 
   Diglossiya haqida umumiy tushuncha
   
2. 
   Tilning holati nima?
   
3. 
   Tilning vaziyati xususida ma’lumot
   

8 – Variant
Ikki tillilik va uning ijtimoiy asoslari

1. 
   Ikki tillilik va uning mohiyati
   
2. 
   Ikki tillilikning ijtimoiy asoslari
   

9 – Variant
Diaxron sotsiolingvistika va uning muammolari

1. 
   Diaxron sotsiolingvistika haqida umumiy tushuncha
   
2. 
   Diaxron tilshunoslik tarixiy qonuniyatni O‘rganuvchi fan sifatida
   
3. 
   Tarixiy tilshunoslik va uning tekshirish ob’ekti
   

10 – Variant

Ijtimoiy lingvistika fanining tekshirish usullari

1. 
   Ijtimoiy tilshunoslik va umumiy fanlar nazariyasi
   
2. 
   Ijtimoiy tilshunoslikning tekshirish ob’ekti
   
3. 
   Ijtimoiy tilshunoslikning tekshirish usullari
   

11 – Variant
Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda ijtimoiy
lingvistika

• 
  O‘zbek tili – O‘zbekiston Respublikasining davlat tili
  
• 
  O‘zbek tilining xalqaro maydondagi mavqei
  
• 
  O‘zbekistonda ijtiomiy tilshunoslik masalasidagi sa’i- harakatlar
  
• 
  

GLOSSARIY

• 
  
• 
  Adabiy til (standart) – umumxalq tilining ishlangan, sayqal berilgan, grammatik qonun-qoidalarga rioya qilinadigan, ma’lum me’yorga solingan, umummajburiy va qonuniy to’g’ri qo’llanadigan, xalqning turli madaniy ehtiyojlariga xizmat qiluvchi til.
  
• 
  AFAZIYA (yunon. aphasna, a – inkor, phasis – nutq) miya muayyan qismlarining, odatda, chap yarim sharning shikast topishi tufayli vujudga kelgan nutqiy buzilish. Afaziya miyaga qon quyilishi (insult), miya o‘simtasi, biror bir mexanik shikast tufayli vujudga keladi. Agar miyadagi nutqiy zonalarning hammasi shikastlansa, total afaziya yuzaga keladi. Bunday holatda nutq umuman yo‘qoladi va uni tushunish amalga oshmaydi. Agar miyaning nutqiy zonalaridan biri ishlab ketsa, qisman afaziya vujudga keladi.
  
• 
  AKKULTURATSIYA – madaniyatlarning o‘zaro ta’sir jarayoni bo‘lib, u biron bir xalq yoki biron bir xalq vakili tomonidan boshqa xalq madaniyatining to‘liq yoki qisman qabul qilinishini ifodalaydi. Akkulturatsiya boshlang‘ich, ko‘nikish, moslashuv, osoyishtalik, uyga ketish arafasidagi moslashuv va so‘nggi bosqichlarga ajraladi.
  
• 
  AKUSTIK AFAZIYA – bosh miyaning yuqori chakka miyasida joylashgan Vernika markazi shikastlanganda yuzaga keladi. Bunday holda bemor gapira oladi, lekin nutqni tushunmaydi, unda “fonematik eshitish qobiliyati” buziladi. U so‘zlarni tushunib bo‘lmaydigan shovqindek qabul qiladi, ma’nosiga tushunmaydi. U hamma tovushlarni eshitadi, lekin ularni umumlashtirish va ajratish qobiliyatini yo‘qotadi. Bularning hammasi ikkilamchi buzilishlarga – so‘zlarning noto‘g‘ri talaffuz qilinishiga, yozish qobiliyatining buzilishiga olib keladi.
  
• 
  ALALIYA (yunon. ἀ- inkor yuklamasi va qad. yunon. lalia – nutq) – nutqiy buzilishning bir ko‘rinishi bo‘lib, u aqli raso, eshitish qobiliyati bekam-ko‘st bo‘lgan bolalarda nutqning bo‘lmasligi yoki nutqning juda kech paydo bo‘lishi bilan tavsiflanadi.
  
•