Sotsial psixologiyaning asosiy yo’nalishlari

5. Sotsial psixologiyada interaksionizm

• Interaksionizm kelib chiqishi bo’yicha – sotsiologik nazariya bo’lib, Gerbart Midning simvolik (belgili) interaksionizmiga asoslangan. G.Mid insonlarning ijtimoiy faoliyat va muloqot jarayonidagi o’zaro hamkorligini tadqiq etgan. Asosiy g’oya – shaxs doimo ijtimoiy va u jamiyatdan tashqarida shakllanishi mumkin emas. Shaxsning rivojlanishi belgilar tizimini o’zlashtirish orqali qaraladi. Bu bilan inson va hayvonot dunyosi orasidagi farq qiyoslanadi. Kommunikatsiya deganda esa simvollar almashinuvi nazarda tutilib, ushbu jarayonda yagona mohiyat va fikrga kelinadi. Bosh belgi tizimi til hisoblanadi.

Simvolik (belgili) kommunikatsiya – bu inson psixikasining ibtidosi hisoblanadi. Mazkur yo’nalish bo’yicha G.Xaymen, R.Mertonning referent guruh muammosi o’rganilgan. Unda shaxs rivojlanishi strukturasi va dinamikasi, T.Sarbinning rollar nazariyasi, sotsial o’zaro hamkorlikning mikrojarayonlari, sotsial faoliyat muhiti o’rganilgan.

• Simvolik (belgili) kommunikatsiya – bu inson psixikasining ibtidosi hisoblanadi. Mazkur yo’nalish bo’yicha G.Xaymen, R.Mertonning referent guruh muammosi o’rganilgan. Unda shaxs rivojlanishi strukturasi va dinamikasi, T.Sarbinning rollar nazariyasi, sotsial o’zaro hamkorlikning mikrojarayonlari, sotsial faoliyat muhiti o’rganilgan.

Shaxs bir tomondan, avtonom tizim tarzida mustaqil impulsiv xulq-atvor sifatida namoyon bo’lsa, ikkinchi tomondan esa, tobe sotsial tizim bo’lib, atrofdagilar kutgan xulq-atvorda namoyon bo’ladi. Shaxsdagi faollik ibtidosi nafaqat shaxsni, balki jamiyatni ham o’zgartirishga qodirdir.

• Shaxs bir tomondan, avtonom tizim tarzida mustaqil impulsiv xulq-atvor sifatida namoyon bo’lsa, ikkinchi tomondan esa, tobe sotsial tizim bo’lib, atrofdagilar kutgan xulq-atvorda namoyon bo’ladi. Shaxsdagi faollik ibtidosi nafaqat shaxsni, balki jamiyatni ham o’zgartirishga qodirdir.
• Yo’qorida aytib o’tilgan nazariya va oqimlar hozirgi kunda ham ijtimoiy psixologiyaning rivojlanishiga o`z hissalarini qo’shib kelmoqdalar. Rus ijtimoiy psixologiyasi va sobiq Ittifoq tizimida bo`lgan mamlakatlardagi ijtimoiy psixologik qarashlar rivojlanishida ham chet el, xususan amerikalik olimlarning ulushlari kattadir.