Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
12 
ijtiomiy geografiyani sotsial sohalarni hududiy jihatdan o’rganuvchi fanlar 
pog’onalashuvida tutgan o’rnini quyidagi to’rt yo’nalishga ajratadi: 
Birinchi yo’nalish
ga mansub mualliflar 
sotsial (ijtimoiy) geografiya 
mustaqil mavjud emas
ligini yoqlaydilar. Ular jumlasiga E.B.Alayev, S.A.Kovalev, 
N.Y.Kovalskaya, 
G.M.Lappo, 
S.B.Lavrov, 
G.V.Sadasyuk, 
Y.G.Saushkin, 
A.A.Tkachenkolarni kiritish mumkin. Ushbu olimlar yaratgan bir qator manbalarda 
sotsial va iqtisodiy jihatlar bo’linmasligi hamda qat’iy bo’lishga urinishlar natijasiz 
bo’lishi ta’kidlanadi. Nosotsial iqtisodiy hodisalar va nosotsial iqtisodiy 
rayonlashtirish yo’q, shu bilan bir vaqtda ular «sotsial geografiya»ni shakllanishini 
inkor etmaydi, deyiladi. 
Ikkinchi yo’nalish
ga mansub qarashlarga ko’ra, sotsial geografiya 
mustaqil 
bo’lib, geografiyaning quyi iyerarxik pog’onasida
, aholi geografiyasi tarkibiga 
kiradi. Jumladan, A.A.Dolinin sotsial geografiyani aholi geografiyasining o’ziga 
xos bo’g’ini sifatida qaraydi. Uning fikricha, sotsial geografiya odamlarning 
hududiy 
birikmalarini 
ijtimoiy 
rivojlanish 
darajalarini 
aniqlashda 
mujassamlashgan. 
A.A.Anoxin va A.I.Kostyayevlar esa sotsial geografiya avval boshdanoq 
turli taksonomik toifadagi rayonlarning ijtimoiy hayotini hududiy tashkil etilishini 
o’rganuvchi fan sifatida shakllandi, deb hisoblaydilar. Sotsial geografiyani aholi
geografiyasi doirasidan ancha keng ma’noda tushunishlariga qaramay, yuqoridagi 
mualliflar, baribir aholi geografiyasi asoslaridan kelib chiqadilar. 
Uchinchi yo’nalish
ga mansub qarashlarga ko’ra, sotsial geografiya — bu 
mustaqil fan bo’lib, iqtisodiy geografiya bilan bir darajada turgani holda, ijtimoiy 
geografiyaning (keng ma’noda) oxirgi asosiy tarmog’i hisoblanadi. Bunday nuqtai 
nazarni V.M.Goxman va S.Y.Nimmiklar yoqlab chiqishgan va ular bir hil shunday 
xulosaga kelishgan. Shuningdek, ular rivojlanganlik darajasiga ko’ra sotsial 
geografiyani iqtisodiy geografiyadan orqada qolyapti, chunki sotsial geografiya 
ancha keyin shakllana boshladi degan, fikrdalar. Ba’zi bir mualliflar, masalan 

---