Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
119 
Jahon bo’yicha keng taralgan jinoyat turlaridan biri – korrupsiya hisoblanadi. 
Korrupsiya
(lotincha, 
corruptio 
— 
“aynish”, ‘poraga sotilish”) — bu 
mansabdor 
shaxsning 
o’z 
mansabi 
bo’yicha berilgan huquqlarni shaxsiy 
boyish maqsadlarida bevosita suiiste’mol 
qilishidan iborat amaliyot. Bunda ma’lum 
“tuxfa” 
evaziga 
nomunosib 
shaxs 
manfaatlari noqonuniy tarzda himoya 
qilinadi. Bunda, asosan, pul evaziga korrupsiya sodir etiladi (39-rasm).
Xalqaro nodavlat notijorat tashkiloti 
Transparency International
dunyoning 
turli mamlakatlaridagi korrupsiya darajasini aks ettiruvchi 
reytingini e’lon qildi.
Reytingda korrupsiyasizlik ballar bilan ifodalangan, ya’ni reytingda 
umuman ballga ega bo’lmagan mamlakat korrupsiya domiga to’liq sho’ng’iganini, 
100 ballga ega mamlakatda 
korrupsiyaning deyarli yo’qligini anglatadi. Ammo, bu 
yilgi reytingda ham hech bir davlat yuqori ballni to’play olmagan. 2016-yilgi 
reytingning o’rtacha ko’rsatkichi 43 ballni tashkil etgan, ro’yxatdagi 176 
mamlakatning 2/3 qismidan ko’prog’ining to’plagan balli 50dan pastligi 
ta’kidlanadi. Bu esa, ushbu mamlakatlarning davlat sektorida korrupsiya darajasi 
yuqori ekanidan dalolatdir, deya qayd etishgan reyting tuzuvchilari.
2016-yil reytingni 90 ballik ko’rsatkich 
bilan Daniya yetakchi o’rinni egallagan (40-
rasm). Yangi Zelandiya shunday natija bilan 
birinchi o’rinni baham ko’rgan. Uchinchi va 
to’rtinchi o’rinlarda Finlyandiya va Shvetsiya 
bo’lsa, 
kuchli 
o’nlikda, 
shuningdek, 
Shvetsariya, 
Norvegiya, 
Singapur, 
Niderlandiya, 
Kanada, 
Germaniya, 
Lyuksemburg, Buyuk Britaniya o’rin egallagan (8-jadval).