Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
54 
Alohida olingan 
inson kasalliklari nozoareallarining tadrijiy o’zgarishlarini 
tadqiq etish 
natijasida ularning vujudga kelishi sabablari o’rganilib, tarqalishi 
mumkin bo’lgan hududlar aniqlanadi. Bu 
esa, kasalliklarning avvaldan qachon va 
qayerda paydo bo’lishini bilishda va 
ularga qarshi tibbiy chora — tadbirlarni 
amalga oshirishda katta ahamiyatga ega. 
Turlicha 
inson 
kasalliklarining 
nozoareallarini o’zaro hamda atrof -muhit 
omillari 
va 
shart-sharoitlari 
bilan 
taqqoslash, o’z navbatida ularning vujudga kelishi, hozirgi holati va kelgusidagi 
o’zgarishlari qonuniyatlari haqida xulosalar olish imkonini beradi (18-rasm). 
Nozogeografiyaning ichida ayrim kasalliklarni kelib chiqishini tarixiy 
davrlar mobaynida o’rganuvchi tarixiy nozogeografiya yo’nalishi ham mavjud. 
Hozirda, tibbiyot geografiyasi tarkibida mintaqaviy (регионалная) tibbiyot 
geografiyasi shakllanib bormoqda. Bu yo’nalish bo’yicha ko’plab nozogeografik 
tadqiqotlar sobiq Ittifoqda amalga oshirilgan. O’zbekistonda esa bunday 
tadqiqotlar jumlasiga, N.Komilova tomonidan bajarilgan dissertatsiyani kiritish 
mumkin. Binobarin, Buxoro viloyati nozogeografik vaziyati masalalari yoritilgan 
ushbu ish O’zbekistonda nozogeografiya bo’yicha amalga oshirilgan ilk tibbiy — 
geografik tadqiqotdir. 
Inson kasalliklarining kelib chiqishi va tarqalishida yoki nozokomplekslar va 
nozoareallarni vujudga kelishida kasalliklarning rivojlanishi bilan atrof-muhit 
omillari orasida uzviy aloqadorlik mavjud. Bunda atrof-muhitning tabiiy va 
ijtimoiy — iqtisodiy omillarini yetakchi rolini alohida ta’kidlash lozim. 
Inson kasalliklari va uning turlicha nozokomplekslari va nozoareallarini 
vujudga kelishi va tadrijiy o’zgarishlariga ta’sir ko’rsatuvchi omillarga quyidagilar 
kiradi: 
18-rasm.
Kasalliklar hududiy 
xususiyatlarining tahlili – tibbiy-geografik 
tadqiqotlar natijasidir

---