Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
38 
rivojlanayotgan mamlakatlar (Saudiya Arabistoni, Bahrayn, Quvayt, BAA va 
boshq.) immigratsiyalash geografik markazlari hisoblanadi. 
U bir davlatning mintaqalari o’rtasida ro’y beradigan ishchi kuchi 
migratsiyalashda va bir necha mamlakatlarni qamrab oladigan tashqi 
migratsiyadan iborat. Xalqaro iqtisodiyot fani tashqi migratsiya va uning sabablari 
bilan shug’ullanadi. Xalqaro migratsiya muammolarini o’rganishda duch keladigan 
asosiy tushunchalar quyidagilardan iborat: 

ishchi kuchi migratsiyasi
– mehnatga layoqatli aholining bir davlatdan 
ikkinchi bir davlatga, bir yildan ko’proq muddat bilan ko’chib o’tishi hisoblanadi; 

immigratsiya
– mehnatga layoqatli aholining biron bir mamlakatga chetdan 
kirib kelishi; 

emmigratsiya
– mehnatga layoqatli aholining bir davlatdan ikkinchi bir 
davlatga chiqib ketishi; 

migratsiya saldosi
– mamlakatda bo’ladigan immigratsiya va emmigratsiya 
o’rtasidagi farq; 

aqliy talofat
– yuqori malakali kadrlarning xalqaro migratsiyasi, xususan, 
aqlli qatlamning rivojlangan hududga ko’chib ketishi oqibatida ko’chib ketilgan 
hudud uchun vujudga kelgan vaziyat; 

reemigratsiya
– emmigrantlarning turg’un turish uchun o’z vataniga qaytib 
kelishi; 

tashqi migratsiya
– bir davlatdan boshqa davlatga migratsion harakat qilish; 

ichki migratsiya
– ma’lum davlat doirasida bir joydan ikkinchi joyga ko’chib 
yurish va h.k. 
Tashqi migratsiyaning asosiy sabablari iqtisodiy qiyinchilik, siyosiy 
beqarorlik, milliy-diniy nizo va urushlardir. Ichki migratsiyaning sabablari ham 
shunga o’xshab ketadi va quyidagilardan iborat: iqtisodiy qiyinchilik, mavsumiy 
ish, milliy nizolar, urushlar va boshqalar.
Aholining bir davlatdan ikkinchi bir davlatga va bir davlatning ichida bir 
joydan ikkinchi bir joyga ko’chib yurishini boshqarish migratsiya oqimi deb 

---