Son verstk indd

АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ
Техника олий таълим муассасалари
-
да тайёрланаётган бўлажак муҳандислар
-
да ҳаёт фаолияти хавфсизлиги ва меҳнат 
муҳофазаси соҳасига оид компетенциялар
-
ни шакллантириш, назарий билимларни ўз
-
лаштириш, амалий кўникма ва малакаларни 
шаклантиришни, шунингдек ишлаб чиқа
-
ришда рўй бериши мумкин бўлган турли 
хил шикастланишлардан огоҳлантиришни, 
жарохатланганларга биринчи ёрдам кўрса
-
тиш ва ишларни хавфсиз методлар билан 
ташкил этишни назарда тутади.
Масалан, электр хавфсизлиги ва электр 
мосламалари ҳамда ерга улаш мосламалари 
бўйича мулътимедиали ўргатувчи мажмуа 
мазмунига умуммаданий ва касбий компе
-
тенцияларни шакллантиришни таминловчи 
қуйидаги ўқув материаллари киритилган: 
• 
электр хавфсизлиги асослари (фикрлаш 
маданиятини, умумлаштиришга қоби
-
лиятлиликни, тахлил қилиш, мақсад
-
ни қўйиш ва унга интилиш йўлларини 
эгаллаш, ностандарт вазиятларда таш
-
килий-бошқариш ечимларини топишга 
қобилиятлиликни ва улар учун жавоб
-
гарликни ўз зиммасига олишга тайёр
-
лик);
• 
ерга улаш мосламаларини монтаж қи
-
лиш бўйича операциялар (монтаж қи
-
лиш технологияларини билиш, созлаш, 
констркукцияларни синаш ва фойдала
-
нишга топшириш, муҳандислик тизим
-
лари ва қурилиш объектлари жиҳоз
-
лари, корхона чиқарадиган маҳсулот 
намуналарини билиш; жиҳозлар ва 
техник таъминот воситаларини тажри
-
бавий текшириш методларини эгаллаш; 
қурилиш объектлари, жиҳозлари, тех
-
ник ҳолатни ва қолдиқ ресурсни баҳо
-
лаш методларини эгаллаш);
• 
электр мосламаларини ерга улашни 
ҳисоблаш методикаси (табиий фанлар
-
нинг асосий қонунларини, математик 
моделлаштириш, назарий ва экспери
-
ментал тадқиқот методларини қўллаш);
• 
электр мосламаларини ерга улаш ма
-
салаларини лойиҳалаш алгоритми 
(муҳандислик тадқиқотларини ўтказиш 
методларини эгаллаш);
• 
электр жиҳозлари қурилмалари қои
-
далари (муҳандислик тадқиқоти соҳа
-
сидаги меъёрий базалар, бино ва ин
-
шоотларни лойиҳалаш тамойилларини 
билиш);
• 
электр жиҳозларни ишлатишда ҳаёт 
фаолияти хавфсизлиги ва меҳнат муҳо
-
фазаси бўйича тармоқлараро қоидалар 
(ишлаб чиқариш ходимлари ва аҳолини 
рўй бериши мумкин бўлган авария, ҳа
-
локат, бахтсиз ходисалардан ҳимоялаш 
методикаси асосларини эгаллаш). 
Илмийлик тамойили эса ўқув материа
-
ли мазмунининг замонавий фан даражасига 
мослигини ва талабаларда тадқиқотчилик 
фаолиятига оид кўникма ва малакаларни 
шакллантиришни таъминлайди.
Масалан, электр хавфсизлиги ва электр 
қурилмаларини ерга улаш мосламалари бў-
йича мулътимедиали ўргатувчи ўқув мажмуа 
таркибига биз ташқи ва ички ерга улаш мос
-
ламаларини монтаж қилиш бўйича ишларни 
бажаришнинг наъмунавий технологик хари
-
тасини киритилди. Бундай харитадан ишлаб 
чикариш жараёнларини лойиҳалаш, бошқа 
ташкилий-технологик ҳужжатлар, шунинг-
дек мухандис-техник ходимларнинг ишлаб 
чиқаришга оид ишларини бажариш қоида
-
лар билан таништиришда фойдаланилади.
Наъмунавий технологик харита нафақат 
меъёрлар ва қоидалар, санитария- гигиеник 
меъёрлар қоидалари тўпламини балки за
-
монавий техника фанларининг фундамен
-
тал тушунчалари, қонунлари ва назарияла
-
рига мувофиқ, материалларнинг берилган 
тизими ва хусусиятларини шакллантириш 
усуллари, уларнинг сифат кўрсаткичларини 
баҳолаш методлари, биноларни электр таъ
-
миноти тизимларини ривожлантириш ис
-
тиқболлари, бир фазали ва учфазали электр 
занжирлари ва қурилмалари, шунингдек 
электр машиналари ва электр иншоотлари 
ишлаш тамойилларини ҳисобга олган ҳолда 

---

59
2020 №1, Kasb-hunar ta’limi