Son kasb-hunar

12-Mavzu: Marketing tadqiqotlarini o’tkazish


Reja:
1. Marketing tadqiqotlarining maqsadi va vazifalari.
2. Marketing tadqiqotlarining strategiyasi.
3.Marketing tadqiqotlarining asosiy tamoyilari.

1. 
   Marketing tadqiqotlarining usul va shakllari.
   

1. Marketing tadqiqotlarining maqsadi, vazifalari va strategiyasi
Marketingda quyidagi vazifalarni hal etish bilan shug‘ullaniladi:
- tovarlarga bo‘lgan ichki va tashqi talabni o‘rganish;
- xaridorlar (iste’molchilar) ehtiyojini o‘rganish va aniqlash;
- korxonaning iste’molchilarini istalgan ehtiyojlariga moslashish;
- tovarlar reklamasi, xaridorlarni ularni sotib olishga ko‘proq qiziqishini orttirish;
- tovarlarga bo‘lgan talabni istiqbollash, ularni amalgam oshirishni nazorat qilish.
Marketing tizimining maqsadi mumkin darajada tovar va xizmatlarga bo‘lgan maksimal iste’molni aniqlash, maksimal iste’mol qoniqishiga erishish, maksimal keng tanlovni taklif qilish, tovar va xizmatlarning sifatini maksimal oshirish va o‘z iste’molchilar safini kengaytirishdir.
Ayrim iqtisodchilar fikricha, marketintning maqsadi ishlab chiqarishni ish bilan bandlik va boyliknint o‘sishini ta’minlovchi yuqori iste’molni engillashtirish va rag‘batlantirishdir. Boshqalarning fikricha, aksincha, marketing maqsadi mumkin bo‘lgan maksimal istemol darajasida emas, balki maksimal istemol qoniqishiga erishishdan iborat. Lekin, birinchidan, aniq tovarning iste’mol qoniqish darajasini o‘lchash mumkin bo‘lmagan va mumkin emas. Ikkinchidan, aniq marketing qarorlaridan, alohida iste’molchilar tomonidan olinadigan bevosita
qoniqish atrof-muhitning ifloslanishi va u keltiradigan zarar kabi salbiy natijalarni hisobga olmaydi. Shunday qilib, marketing tizimi va uning faoliyati samarasini ehtiyojlarning qondirilishi ko‘rsatkichlari asosida baholash juda murakkab va deyarli mumkin emas. Uchinchi guruh iqtisodchilarning fikricha, marketing tizimining amaliy maqsadi tovarlarning maksimal mumkin bo‘lgan darajadagi xilma-xilligini ta’minlash va iste’molchiga maksimal keng tanlovni yaratishdir. Bu tizim iste’molchiga uning didiga ko‘proq javob beruvchi tovarni topish imkonini berishi kerak, degan fikr yotadi.
Mijozlar o‘z ehtiyojlarini maksimal qondirish imkoniga ega bo‘lishlari va natijada ko‘proq qoniqish olishlari zarur. Shunday nuqtai nazar borki, unga muvofiq marketing tizimining asosiy. maqsadi «hayot sifatini» yaxshilash, deb hisoblaydilar. Bu qarash tarafdorlari marketing tizimini ular taklif etayotgan iste’mol qoniqish darajasi bilangina emas, balki jismoniy va madaniy muhit sifatida ko‘rsatiladigan ta’sir bilan ham baholaydilar.
Marketing tizimi uchun ham sifatni o‘zgartirish oson emas, bu ta’rif esa ba’zida bir-biriga zid keladi. Yuqorida keltirilgan marketingning maqsadini quyidagicha guruhlashni tavsiya etamiz:
— barcha xaridorlarning har qanday tovar va xizmatlarga bo‘lgan ehtiyojini aniqlash;
— xaridorlarning barcha ehtiyojlarini, zaruriyatlarini qondirish;
— tovar va xizmat ko‘rsatish bozorida raqobat ustunligiga erishish;
— tovar va xizmatlar bozorlarini kengaytirish hamda yangi bozorlarni aniqlab, tanishish va zabt etish;
— korxona foydasi va rentabelligining o‘sishiga erishish.Marketingning o‘ziga xos tamoyillari bo‘lib, ular quyidagilar hisoblanishi mumkin:
— korxona faoliyatining yuqori pirovard natijalariga, yuqori rentabelligiga erishish, ya’ni bozorda o‘z tovar va xizmatlarini samarali sotish;
— maqsadli yo‘nalishga ega bo‘lgan marketing strategiyasi asosida tovarlar va xizmatlarning uzoq muddatli dasturlarini ishlab chiqish va uning bajarilishini ta’minlash hamda yuqori foyda olinishiga erishish;
— bozorga moslashish strategiyasi va taktikasini birgalikda qo‘llash;
— bunda tovar va xizmatlar marketing strategiyasi ishlab chiqarish xo‘jalik faoliyatining bozor talablariga moslashishini barcha yangiliklar, ilg‘or fan va texnika yutuqlarini o‘zida aks ettirmog‘i lozim;
— maqsadli-dasturiy usul — qo‘yilgan maqsadga, vazifalarga erishishning har tomonlama kompleks yondashuvidir.
Marketing tadqiqotlari shuni ko‘rsatadiki, marketingning alohida olingan elementlaridan amaliyotda foydalanish etarli darajada samara bermaydi.
Shuni e’tiborga olib, korxona faoliyatini uzoq muddatli natijalarga yo‘naltirish mavjud ehtiyojlarni qondirishga diqqatni jalb qiladi va marketingdan kompleks foydalanishga olib keladi.