Soliqlar va soliqqa tortish

XULOSA 

 

 “Hududiy  iqtisodiyotni  mahalliy  soliqlar  orqali  rivojlantirish  yo’llari” 

mavzusidagi  bitiruv  malakaviy  ishni  yozish  jarayonida  nazariy  mushohada  va 

tahlillar quyidagi xulosa va takliflarni ishlab chiqishga olib keldi. 

Mahalliy soliqlar va yig’imlar bugungi kunda mahalliy hokimiyatlarni o’z 

funktsiyalarini  va  vakolatiga    kiruvchi    vazifalarni  to’laqonli  amalga  oshirishi 

eng  asosiy  muhim  moliyaviy  asosi  bo’lib  qolmoqda.  Chunki,  bugungi  kunda 

mahalliy  byudjetlar  orqali  xalq  ta’limi,  sog’liqni  saqlash  va  madaniyat 

muassasalari  moliyalashtirilib  boriladi.  Mahalliy  byudjetlar  aholini    ijtimoiy 

himoya qilish borasida davlatning olib borayotgan siyosatining joylardan asosiy 

tanchi  hisoblanadi.  Qayd  etish  joizki,  qariyb  aholini  ijtimoiy  himoya  qilish 

xarajatlarining  100  foizi,  davlat  kapital  qo’yilmalarining  60  foiziga  yaqini 

mahalliy byudjetlar orqali moliyalashtiriladi. Bu borada esa mahalliy soliqlarni 

o’rni ahamiyatli bo’lib qolmoqda. 

Tahlillar  shuni  ko’rsatmoqdaki  hozirgi  kunda  mahalliy  byudjetlar 

xarajatlari respublika davlat byudjeti  xarajatlarida eng yuqori salmoqni (58-60 

%)  tashkil  etmoqda.  O’z  navbatida  mahalliy  byudjet  daromadlari  ega  davlat 

byudjeti daromadlarining 55-58 foizgacha tashkil qolmoqda. Malakaviy ishimiz 

mavzusi bevosita O’zbekiston Respublikasida amal qiluvchi mahalliy soliqlarni 

xorijiy davlatlardagi mahalliy soliqlarni qiyosiy tahlilini taqozo etganligi uchun 

ham  bu  soliqlarni  ayrim  (AQSh  va  Rossiya)  davlatlardagi  xususiyatlari  bilan 

taqqoslashga  xarakat  qildik.  Tahlillar  shunday  xulosaga  olib  kelindiki, 

respublikamizdagi  mahalliy  soliqlar  bilan  AQSh  va  Rossiya  mahalliy 

soliqlardan  bilan  bir  qator  o’xshash  xususiyatlarga  egadir.  Bu  o’xshashliklar 

asosan  mahalliy  soliqlar  bevosita    mahalliy  hokimiyatlar  ixtiyoriga  kelib 

tushuvchi  soliqlar  ekanligi,  bu  soliqlarni  joriy  etish,  ularni  bekor  qilish,  ularni 

undirilishini  tashkil  etish  mahalliy  hokimiyatlarni,  vakolatlariga  kiritilganligi, 

umumdavlat  (federal)  soliqlardan  xuddi  mahalliy  byudjetlarga  subsidiya 

tariqasida  muayan  foizlarda  ajratmalar  qilinishi  va  shu  kabilarda  ko’rinadi. 

---

 

56 

Aytish  joizki,  bu  o’xshashliklar  Rossiya  davlati  mahalliy  soliqlari  bilan  eng 

ko’pchililikni tashkil etadi.  

Bitiruv  malakaviy  ishi  mavzusi  yuzasidan  xulosalarimizni  yakunlab, 

quyidagi takliflarni keltirishni lozim topdik: