Soliq va soliqqa tortish (o'quv qollanma) : O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan darslik sifatida tavsiya etilgan

Dtkinchi  yo‘nalish.  A holining  xilm a-xil  guruhlariga  nisbatan  soliq 
siyosatida  xilm a-xil  yondoshishdir.  N o ch o r,  kam   ta ’m inlanganlarga  iloji 
b o rich a  k o 'p ro q   soliqdan  yengilliklar  berish  va  kam   m e h n at  bilan  ko 'p  
daro m ad   oluvchi  yoki  boshqa  yengil  darom ad  topuvchilarga  nisbatan  ko 'p  
progressiyali  soliq stavkalarini  qo 'llash   m aqsadga  muvofiq»>
Soliq  siyosatining  strategiyasi  va  taktikasi  ishlab  chiqilgan  bo'lishi 
zarur.  Soliq  strategiyasi  deganda  uzoq  yillarga  (10-15)  m o 'ljallangan  soliq 
m unosabatlaridagi  asosiy  yo'nalishlar,  c h o ra -ta d b irlar  m ajm uasi  tu sh u ­
niladi.  U n in g   negizida  puxta  ilm iy  asosda  ishlab  chiqilgan  soliq  konsep- 
siyasi  yotadi.
Soliq  taktikasi  deganda  esa  soliq  strategiyasida  m o'ljallangan  ustuvor 
y o 'n alish lam i  e ’tiborga  olib  ham   bir  yil  yoki  m uayyan  davr  ichida  am alga 
oshirish  uslublari  yoki  ta d b ir  ch o ra lar  tushuniladi.  Q oida  b o 'y ich a  soliq 
strategiyasi  uzoq  yillar  o'zgarm asdan  am al  qiladi.  T aktika  esa  h a r  b ir 
m uayyan  davrda  o'zgarib  turadi.  Lekin  um um iy  yo'nalish d an   chiqib 
ketm aydi,  um um iy  strategiyaning  ijrosini  ta ’m inlab  borishga  erishiladi.
23

---

T aktikada  uchraydigan  o'zgarishlar  hayotning  obyektiv  taqozosidan  kelib 
chiqqan  bo'ladi.
/Jioliq  siyosatini  faollashtirish  m aqsadida  soliqlar  harakati  chegarasini 
kengaytirish,  u la m i  c h u q u r  tahlil  qilib  borish  va  ilm iy  xulosalar  asosida 
yangi  soliqlar jo riy   etish  talab  etiladi.  B unda  quyidagilarga  e ’tib o m i  q ara t- 
m oq  lozim .
1.  Soliq  sohasidagi  tarixda  bo'lg an   davlatlar  xatolari  takrorlanm asligi 
u chun  soliq  solish tarixini  puxta  o 'rganish  lozim   bo'ladi.
2.  Soliq  solish  va  undirish  ishlarini  arzonga  tushirishni  unutm aslik 
kerak.
3.  Soliq  obyekti  an iq ,  ixcham   b o 'lish i  va  soliqni  hisoblash  u c h u n  
to 'lo v c h ilarg a  va  soliqni  tek sh irish  
idoralariga  o so n   va  qulay   b o 'lish i 
zarur.
4.  Budjetga  soliqlam i  to 'liq   va  o 'z   vaqtida  tushishini  rag'batlantirish 
m aqsadida  byudjetga  k o 'p   salm oqli  soliq  to'lovchilarga  soliqdan  m a ’lum  
hissasini  qoldirish  ham   m aqsadga  muvofiqdir.
B unday  ch o ra -ta d b irlar  yig'indisi  soliqlar  orqali  b o zo r  iqtisodiyotini 
boshqarish  im koniyatini  kengaytiradi  va  unga  m uvaffaqiyatli  o 'tish g a  zam in 
ta y y o rla y d O