Soliq nazariyasining elementlari

12. Davlat boji.

13 Byudjetdan tashqari fondlarga ajratmalar.

14. Ayrim turdagi tovarlarni sotish va xizmatlarni ko’rsatish uchun yig’im.

15. Yagona soliq to’lovi.

16. Yagona yer solig’i.

17. Qat’iy soliq.

12-modda. Soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar
Soliqlar deganda Soliq kodeksida belgilangan, muayyan miqdorlarda undiriladigan, muntazam, qaytarib berilmaydigan va beg’araz xususiyatga ega bo’lgan, byudjetga yo’naltiriladigan majburiy pul to’lovlari tushuniladi.
Boshqa majburiy to’lovlar deganda Soliq kodeksida belgilangan davlat maqsadli jamg’armalariga majburiy pul to’lovlari, bojxona to’lovlari, shuningdek vakolatli organlar hamda mansabdor shaxslar tomonidan yuridik ahamiyatga molik harakatlarni to’lovchilarga nisbatan amalga oshirish uchun, shu jumladan muayyan huquqlarni yoki litsenziyalar va boshqa ruxsat beruvchi hujjatlarni berish uchun to’lanishi lozim bo’lgan yig’imlar, davlat boji tushuniladi.

Yig’im

Yig’im deganda vakolatli organlar va mansabdor shaxslar tomonidan amalga oshiriladigan yuridik ahamiyatga molik hatti-harakatlar amalga oshirilishining shartlaridan biri bo’lib hisoblanadigan, yuridik va jismoniy shaxslardan undiriladigan majburiy badal tushuniladi.

Boj - bu yuridik va jismoniy shaxslardan maxsus vakolat berilgan organlar tomonidan ma’lum bir holatni belgilash yoki yuridik kuchga ega bo’lgan xujjatni berish uchun to’lanadigan to’lov.

Soliq tizimini guruhlash tartibi

Soliq tizimining asosi bo‘lgan soliqlar o‘ziga xos xususiyatlariga, bir qator belgilariga ko‘ra guruhlanadi. Soliqlarni bunday tartibda guruhlarga ajratishdan maqsad soliqlarning har tomonlama ilmiy-nazariy jihatdan o‘rganish, tahlil qilishdan iborat.

Soliqlarni guruhlanishi

I Soliqlar - soliqqa tortish ob’ektiga qarab to’rt guruhga bo‘linadi:

• Oborotdan olinadigan soliqlar. Bunda soliqlar xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning bevosita oborotidan undiriladi, ularga qo‘shilgan qiymat solig‘i, aktsiz solig‘i, transport vositalariga benzin, dizel yoqilg‘isi va suyultirilgan gaz ishlatganlik uchun olinadigan soliq, bojxona bojlari, yig‘imlari va boshqalar kiradi.
• Mol-mulk qiymatlaridan olinadigan soliqlar. Bunday soliqlar soliq to‘lovchi sub’ektlar tasarrufida mavjud bo‘lgan mol-mulklarga nisbatan belgilanadigan soliqlardan iborat.