Soliq akademiyasi

1.  «SOLIQ INSPEKTORINING AVTOMATLASHTIRILGAN 
ISH JOYI -JISMONIY SHAXSLAR» DASTURIY 
MAJMUASI  
1.1. «Jismoniy shaxslarning soliq majburiyatlarini hisobga olish» 
dasturiy majmuasiini joriy qilish maqsadlari 
Davlat  soliq  qo„mitasining  2011  yil  1  martdagi  “Davlat  soliq 
qo„mitasida  amaliyotga  joriy  etilgan  dasturiy  mahsullarni  WEB  
texnologiyasi  asosida  takomillashtirish,  ma‟lumotlar  bazasini  Oracle 
platformasiga  o„tkazish  va  umumlashtirish  chora-tadbirlar  rejasi”ga 
muvofiq,  Davlat  soliq  xizmati  organlarida  joriy  etilgan  jismoniy 
shaxslarning  faoliyatiga  oid  joriy  etilgan  dasturiy  mahsullarning 
ma‟lumotlar bazasi ajratilib, «Soliq inspektorining avtomatlashtirilgan ish 
joyi -jismoniy shaxslar» dasturiy majmuasiga birlashtirildi. Chora-tadbirlar 
rejasiga muvofiq, dasturiy majmuada quyidagi dasturiy mahsullar bo„lishi 
rejalashtirilgan edi: 
 
«Jismoniy shaxslarning soliq majburiyatlarini hisobga olish» dasturiy 
majmuasi;  
•  «Davlat  daromadiga  o„tkaziladigan  mol-mulklar  hisobini  yuritish» 
dasturiy mahsuli; 
•  «Soliq deklaratsiyalarini qayta ishlash» dasturiy mahsuli;  
•  Jismoniy  shaxslarning  soliq  solish  obyektlarini  hisobga  olish» 
dasturiy mahsuli. 
  «Jismoniy  shaxslarning  soliq  majburiyatlarini  hisobga  olish»    va 
«Jismoniy shaxslarning soliq solish obyektlarini hisobga olish» dasturiy 
mahsullarining mazmun-mohiyati bir ekanligi, farqi esa faqat Тoshkent 
shahrida  ob‟ektlarga  tayanganligi,  qolgan  barcha  DSIlarda  fuqarolar 
SТIRlariga  boғlanganligini  inobatga  olib,  ularni  bir  nom  bilan,  ya‟ni 
«Jismoniy  shaxslarning  soliq  majburiyatlari”  dasturiy  mahsuli  deb 
yuritish maqsadga muvofiq deb topildi. 
 
DSQning 2011 yil 24 sentabrdagi “WEB texnologiyasi asosida qayta 
ishlab chiqilgan «Jismoniy shaxslarning soliq solish ob‟ektlarini  hisobga  
olish»  hamda   «Jismoniy  shaxslarning  soliq  majburiyatlarini  hisobga 
olish»  dasturiy  majmualarini  davlat  soliq  xizmati  organlarida  amaliyotga 
joriy etish to‟g‟risidagi 270-sonli buyruq„iga asosan dasturiy majmua joriy 
etildi. 
      «Jismoniy shaxslarning soliq majburiyatlarini hisobga olish» dasturiy 
majmuasiini yaratishdan maqsad:  

---

 
6 
 mol-mulk,  yer  va  yakka  tartibdagi  soliq  to„lovchi  jismoniy  shaxslar 
to„g„risida  (yashash  manzili,  soliq  to„lov  obyekti,  davlat  ro„yxatidan 
o„tkazilganligi va hokazo) to„liq ma‟lumotlar bazasini yaratish; 
 mol-mulk  va  yer  solig„i  to„lovchi  jismoniy  shaxslarni  to„liq  hisobga 
olishni, soliqlarni hisoblanishi va budjetga o„z vaqtida to„liq undirilishini 
nazorat qilish; 
 yakka  tartibdagi  tadbirkorlarning  daromad  solig„idan,  pensiya 
badallaridan  hisoblangan  va  to„langan  to„lovlar  haqidagi  ma‟lumotlarga 
ega bo„lish va nazoratini olib borish; 
 uchastka  soliq  inspektorlarining  ish  samaradorligini  oshirish,  ro„yxatga 
olish  bilan  bog„liq  bo„lgan  va  o„z  hududidagi  mahalla  fuqarolar 
yig„inlari  bo„yicha  dasturiy  mahsulda  soliq  to„lovchilarning  ro„yxatini 
olib, nazorat ishlarini amalga oshirish; 
 
DSI  larda  shakllantirilgan  ma‟lumotlar  bazasini  mehnat  va  aholini 
ijtimoiy  muhofaza  qilish  bo„limlari,  yer  resurslari  va  davlat  kadastri 
bo„limlari,  harbiy  komissariyatlar,  hokimiyatlar  huzuridagi  ro„yxatga 
olish  organlari,  fuqarolik  holatlariga  dalolatnoma  yozish  bo„limlari 
(FHDYo), notarial idoralaridagi mavjud ma‟lumotlar bilan doimiy bir xil 
bo„lishiga erishishdan iborat. 
Dasturiy  majmuada  ma‟lumotlar  bazasidan  jismoniy  shaxslarga 
taalluqli bo„lgan barcha axborotlarni olish mumkin. Ya‟ni:  
 davlat  soliq  inspeksiyalarida  hisobga  olingan  soliq  to„lovchilar,  ularga 
tegishli  bo„lgan  soliq  obyektlari,  hisoblangan  soliqlar,  to„langan 
to„lovlar, boqimanda va ortiqcha to„lovlar to„g„risidagi ma‟lumotlar; 
 viloyat hududidagi soliq inspeksiyalari  miqyosida hisobga olingan soliq 
to„lovchi  jismoniy  shaxslar  soni,  hisoblangan  soliq  summalari, 
undirilgan soliq summalari, boqimanda va ortiqcha to„lovlar to„g„risidagi 
tahliliy ma‟lumotlar; 
 soliq  to„lovchi  jismoniy  shaxslarga  berilgan  soliq  imtiyozlari,  berilgan 
imtiyoz  turlari,  imtiyoz  berilgan  soliq  summasi  to„g„risidagi 
ma‟lumotlar; 
 yakka  tartibdagi  tadbirkorlarning  faoliyat  turlari,  ularga  hisoblangan 
soliq  summalari,  pensiya  badallari,  mavjud  boqimandalari  hamda 
ortiqcha to„lovlari to„g„risida umumiy ma‟lumot; 
 import  tovarlarni  olib  keluvchi  yakka  tartibdagi  tadbirkorlar,  ular 
to„g„risida batafsil ma‟lumotlar; 

---

 
7 
 jismoniy  shaxslarga  egalik  huquqi  berilgan  va  tijorat  maqsadida 
foydalanilayotgan  xususiy  obyektlar  hamda  ularni  soliqqa  tortilishi 
to„g„risidagi ma‟lumotlar; 
 soliq  to„lovchi  jismoniy  shaxsning  varaqasi  (alohida  har  bir  jismoniy 
shaxsning pasport ma‟lumotlari, yashash manzili, egalik huquqi berilgan 
mol-mulk  obyektining  inventar  bahosi,  yer  maydoni,  tadbirkorlik 
faoliyatiga  tegishliligi  hamda  soliq  majburiyatlari  to„g„risidagi 
ma‟lumotlar) kabi ma‟lumotlarni olish mumkin.  
Dasturiy  majmua  natijaviy  ma‟lumotlari  asosida  mol-mulk,  yer 
solig„i  to„lovchilar  hamda  yakka  tadbirkorlar  sonini  o„tgan  davrlarga 
nisbatan  o„zgarish  dinamikasini,  sabablarini  hamda  ularning  budjetga 
to„lagan  to„lovlari  hajmidan  kelib  chiqib,  o„zgarishlarni  tuman,  (shahar) 
DSI lar miqyosida nazorat qilish, imtiyozga ega bo„lgan jismoniy shaxslar 
ro„yxatini  doimiy  ravishda  tegishli  idoralar  bilan  solishtirish  hamda 
berilgan  imtiyozlarning  turlari,  imtiyoz  berilgan  obyektlarning  qiymati 
bo„yicha tegishli tartibda ko„rsatmalar berish imkoni tug„iladi. 
Dasturiy  majmua  ma‟lumotlari  asosida  jismoniy  shaxslarga  egalik 
huquqi  berilgan  va  tijorat  maqsadida  foydalanilayotgan  xususiy  obyektlar 
soni  dinamikasi  hamda  ulardan  undirilgan  soliqlar  hajmidan  kelib  chiqib, 
o„zgarishlarni tahlil qilish, tadbirkorlik subyektlarini ro„yxatdan o„tkazish 
inspeksiyalarida  va  DSI  larda  ro„yxatga  olingan  tadbirkorlarning  faoliyat 
turlari bo„yicha o„zgarish dinamikasini doimiy tahlil qilib borishga imkon 
yaratiladi.  Shuningdek,  vakolatli  idoralar  bilan  o„tkazilgan  solishtirishlar 
natijasida  qo„shimcha  soliq  obyektiga  egalik  huquqini  qo„lga  kiritgan 
jismoniy shaxslarni hisobga olinishi va soliqqa tortilish dinamikasini tahlil 
qilish,  o„tkazilgan  tahlillar  natijasida  aniqlangan  holatlar  bo„yicha  soliq 
qonunchiligiga  o„zgartirishlar  kiritish  va  budjet  parametrlarini  belgilash 
bo„yicha takliflar kiritish imkoni tug„iladi.