Soliq akademiyasi

4. Jez davrida yangi turdagi madaniyatning shakllanishi. 
O’zbekiston xududida jez davri mil.avv. II ming yillik boshlarini o’z ichiga oladi. Хuddi 
shu davrda ikki turdagi mustaqil madaniyat shakllanib aniq ajraladi: o’troq dehqonchilik 
vohalaridagi madaniyat: ko’chmanchi dashtlar madaniyati o’troq dehqonchilik madaniyati 
dastlab Surxondaryo vohasidagi Sopolitepa, Jarqo’rg’on madaniyatlari, Farg’ona vodiysidagi 
Chust madaniyati, ikkinchisi -Zamonbobo, Тozabog’yob, Suyargan va Amirobod kabi joylarda 
vujudga keldi. 

---

22 
O’zbekiston janubi-Surxondaryo viloyatida hozirda ham mashhur bo’lgan ustalar, 
zargarlar va san’atkor-quruvchilar yaratgan madaniyat eng qadimgi madaniyatdir. Mil.avv. 
XVIII-X ming yillikda oid Sopollitepa va Jarqo’ton manzilgohlarida qadimgi sharq turidagi ilk 
shaharnoma sivilizatsiyasining shakllanishi va rivojlanishi jarayoni kuzatiladi. 
Bronza davrida shakllangan “ko’chmanchi chorvadorlar” madaniyati mil.avv. III ming 
yilik oxiri-II m.y. boshlariga bo’lgan Buxoro vohasidagi Zamonbobo manzilgohida o’rganilgan 
Zamonbobo aholisi katta yarim yerto’lalarda yashab, bronza va qurollar ishlatishgan. Qulolchilik 
dastgohisiz qo’lda ishlangan tagi yumaloq, yassi sopol idishlardan foydalangan. Jez davrida 
madaniyat yodgorliklari Amudaryo va Zarafshonning qo’yi oqimidan, Тoshkent vohasi, 
Farg’ona vodiysi, Samarqand viloyatidan topilgan. Ular chorvador qabilalar madaniyatining 
vujudga kelishi haqida qimmatli ma’lumotlar beradi. Chorva qabilalar jez davrida o’troq turmush 
tarziga o’ta boshladi, qisman dehqonchilik bilan shug’ullanadi, keyinchalik ko’chmanchi 
chorvadorlarga aylanishgan. 
Arxaik madaniyat o’rniga qadimgi sivilizatsiya madaniyat o’rnatildi: murakkab-ijtimoiy 
tizimga ega bo’lgan dastlabki davlatlar, diniy va qonunchilik shakllarining rivojlanishi, shahar va 
yozuvlar. Biroq arxaik madaniyat izsiz yo’qolmadi. Uning ayrim qirralari jahon xalqlari 
miflarida, folklarida, inson ruhiyatining chuqur “arxetiplari” da saqlangan.