Солиқ ҳисобининг объекти ва предмети

4. Yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliqni hisoblab chiqarish uchun soliq solinadigan bazani noto’g’ri belgilash. SKning 245-moddasiga binoan, yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliqni hisoblab chiqarish uchun, kavlab olingan (ajratib olingan) tayyor mahsulot hajmining hisobot davri uchun o’rtacha olingan realizatsiya qilish bahosida hisoblab chiqilgan qiymati soliq solinadigan bazadir. Ushbu baho har bir kavlab olingan (ajratib olingan) tayyor mahsulot bo’yicha alohida, pulda ifodalangan realizatsiya qilish hajmlarini (QQS va aksiz solig’ini chegirgan holda) naturada ifodalangan realizatsiya qilish hajmiga bo’lish orqali aniqlanadi.
SK 245-moddasining oltinchi qismiga muvofiq, tayyor mahsulot (tayyor mahsulotning bir qismi) boshqa tayyor mahsulotni ishlab chiqarish uchun xom ashyo bo’lgan yoki tayyor mahsulot (qayta ishlab hosil qilingan mahsulot) o’zining ishlab chiqarish yoki xo’jalik ehtiyojlari uchun foydalanilgan hollarda bunday mahsulot uchun soliq solinadigan baza kavlab olingan (ajratib olingan) tayyor mahsulotning ishlab chiqarish tannarxidan kelib chiqqan holda aniqlanadi.
Ayni vaqtda bir qator korxonalar daryodan qum-shag’al aralashmasini kavlab olib, mexanik yo’l bilan undan qumni ajratardilar. Uni maydalash natijasida esa shag’al olib, qurilish korxonalari va jismoniy shaxslarga ikkalasini sotardilar. Bunda yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliqni hisoblab chiqarish maqsadida bazani o’rtacha olingan realizatsiya qilish bahosida hisoblab chiqiladigan qum-shag’al aralashmasidan kavlab olingan (ajratib olingan) materiallar (qum, shag’al, mayda tosh) hajmining qiymatidan emas, balki kavlab olingan (ajratib olingan) qum-shag’al aralashmasining ishlab chiqarish tannarxidan kelib chiqib hisoblab chiqardilar. Shu tariqa ular yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliq summasini anchagina kamaytirib ko’rsatardilar.