Sohaning texnologik o’lchashlari va asoslari”fanidan mavzu: Modda miqdorini va sarfini o’lchash asboblarini taxlil qilish

2.2 Modda miqdorini o'lchovchi tezlik miqdor o'lchagichlari

Ishlash printsipi suqlik miqdorini parrak va burama vintli parrakning aylanish soniga qarab aniqlashga asoslangan bo'lib, uning aylanish tezligi o'lchov asbobidan o'tayotgan suyuqlik tezligiga proportsional bo'ladi.
Parrak yoki burama vintli parrakning aylanishi reduktor qurilmasi yordamida, o'lchanayotgan suyuqlikni xajm birligida (m3) graduirovka qilingan hisoblash-o'lchash qurilmasiga uzatiladi.
Qovushqoqligi past bo'lgan suyuqliklarning (suv) miqdorini o'lchashda qo'llaniladi. Tezlik miqdor o'lchagichlari quyidagi guruxlarga bo'linadi:
1. Suyuqlik oqimi parraklar o'rtasiga tangensial yo'naltirilgan vertikal parrakli miqdor o'lchagichlar;
2. Suyuqlik oqimi burama vintli parraklarga aksial ravishda (burama vintli parrak o'qiga parallel) yo'naltirilgan miqdor o'lchagichlar.
Birinchi gurux miqdor o'lchagichlari kichik sarflar uchun, ikkinchi gurux esa katta sarflar uchun mo'ljallangan.


2.2.1 - rasm
1 – ximoyalovchi setka; 2 - parrak
Miqdor o'lchagichning uzluksiz, ko'p vaqt davomida ishlashini xarakterlovchi asosiy ko'rsatkich bo'lib nominal sarf miqdori hisoblanadi. Bu sarf trubaning shartli diametrining (Du) 15mm dan 50 mm chegarasi uchun 1m3/soat dan 9,5 m3/soatgacha qiymatga ega bo'ladi.
Parrakli suv miqdor o'lchagichlari (vodomerlar) (rasm 16) bir oqimli (odnostruyniy) quruq yuruvchi (suxoxodi) VKOS va xo'lda yuruvchi (mokroxodi) Vkom, hamda, ko'p oqimli (mnogostruyniy) quruq yuruvchi (suxoxodi) VKMS va xo'lda yuruvchi (mokroxodi) VKMM turlari ishlab chiqariladi. Quruqda yuruvchi miqdor o'lchagichlarda o'lchash qurilmasi va tsiferblat suyuqlikdan tashqarida bo'lib, u suyuqlikdan germetik to'siq bilan ximoyalangan bo'ladi, xo'lda yuruvchi o'lchagichlarda esa, hisoblash qurilmasi o'lchanayotgan muxitda joylashtirilgan bo'lib, shisha bilan berkitilgan bo'ladi.
Yo'l qo'yilishi mumkin bo'lgan xatolik - 2%.
O'lchov asbobini tayyorlashda ebonit va plastmassadan keng foydalaniladi. Uzatish mexanizmi ko'p shesternalar juftligidan tashkil topgan bo'ladi. Bu miqdor o'lchagichlarda parraklar juda og'ir sharoitlarda ishlagani tufayli, ularning kafolat vaqti 18 oydan oshmaydi.
Burama vint parrakli - turbinali miqdor o'lchagichlar (rasm 17.) Du ≥ 50mm uchun katta sarflarda ishlatiladi. Xatoligi, haqiqiy qiymatga nisbatan - 5%. Burama vint parraklar odatda to'rt-olti kirishli vintlar formasida tayyorlanadi. Burama vint parrakdan oldin va keyin 1 va 5 yo'naltiruvchilar o'rnatilgan. Bu yo'naltiruvchilar oqimni burama vint parraklariga yo'naltiradi va parrakni aylantiradi. Parrak aylanishini hisoblash qurilmasiga uzatish uchun chervyak juftligidan (4 va 2) foydalaniladi.


2.2.2 - rasm

Bu miqdor o'lchagichlarda shkalasi truba tashqarisida bo'lganligi sababli, quruqda yuruvchi hisoblanib, 80 0S gacha temperaturada va 1 MPa bosimda ishlatilishi mumkin. O'lchov asbobidan oldin va keyingi to'g'ri uchastka 8-10 truba diametridan kam bo'lmasligi kerak.