|
Bolalarni shifoxona sharoitida ovqatlantirishni tashkil qilish. Parxez taomlari. Oshxona va ovqat tarqatish xonasini jixozlanishi. Idish tovoqlarni yuvish va dezinfeksiya qilish.
Bemorlarning ovqatlanishi. Ovqatlanish organizmning salomatligi, ishlashi va atrof-muhit ta'siriga chidamliligiga sezilarli ta'sir ko'rsatuvchi eng muhim omillardan biridir. Gippokrat o'z asarlarida "...oziq-ovqat dori bo'lishi kerak, va tibbiyot oziq-ovqat bo'lishi kerak" degan.
Kasal odamning ovqatlanishi majmuasi dietani bildiradi. Dieta yunonchadan sog'lom va kasal odamning ovqatlanishini bildiradi. Dietologiya - insonning normal va turli kasalliklarda ovqatlanishini o'rganadigan hamda tibbiy ovqatlanishni tashkil etish bilan shug'ullanadigan tibbiyotning bo'limi hisoblanadi.
Shifobaxsh ovqatlanish haqida tushuncha. Terapevtik ovqatlanish (dietoterapiya) – terapevtik yoki profilaktik maqsadlarda maxsus shakllantirilgan oziq-ovqat rasionlari va parhez rejimlaridan foydalanishdir. Dietoterapiya ovqatlanish vaqti va sonini, ular orasidagi intervallarni va parhezni aniqlaydi. Oziq-ovqat rasioni oziq-ovqatga bo'lgan talablarning enenergiya qiymati, kimyoviy tarkibi, oziq-ovqat majmui, og'irligi va oziq-ovqat iste'molilarini tartibga soladi. Oziqlanish rasional-fiziologik jihatdan to'liq bo'lishi, bir qator omillar, jumladan, insoning jinsi, yoshi va jismoniy faoliyati xarakteriga mos kelishi, shuningdek, energetik muvozanatli bo'lishi, ma'lum miqdorda kerakli oziq moddalarini ma'lum miqdorda saqlashi kerak.
Optimal ovqatlanish to'rt marta bo'lib, nonushta 25%, ikkinchi nonushta - 15%, tushlik-35%, kechki ovqat-25% bo'lishi lozim.
Tibbiy oziqlanish asosiy tamoyillaridan biri - oziq moddalarni insonga kundalik energetik ehtiyoj berishidir. Inson tanasi to'g'ri nisbatlarda oqsillar, yog'lar, uglevodlar, vitaminlar, minerallar va suv ma'lum bir nisbatda olishi lozim. Sog'lom odam kuniga ovqat orqali 3000 kkal energiya olishi kerak.
Organizmda 1 gramm oqsil parchalanganda chiqadigan energiya miqdori 4,1 kkal ga, 1 gramm uglevod prachalanganda ajralib chiqadigan energiya miqdori 4,1 kkal ga, 1 gramm yog'yonishi vaqtida ajralib chiqadigan energiya miqdori 9,3 kkal ga teng. Kunida sog'lom odamning rasioni 80-100 gramm oqsil, 80-100 gramm yog', 400-500 gramm uglevodlar, 1700-2000 gramm suv (shu jumladan choy, qahva va boshqa ichimliklar tarkibidagi ichimlik suvi shaklida 800-1000), vitaminlar, mikroelementlari va boshqalarni o'z ichiga olishi lozim. Bemorning rasionida oqsillar, yog'lar, uglevodlar va boshqa moddalar nisbati kasallik tabiatiga qarab o'zgarishi mumkin. Qandli diabet kasalligida kundalik rasionida uglevodlar kamaytiriladi, gipertoniya kasalligida, buyrak etishmovchiligida oziq-ovqatda tuz iste'moli kamaytiriladi.
Parhez stollari haqida tushuncha. Parxez stollarini tuzish va buyurish. Menyu tuzish va qayd qilish. Ovqat tarqatish tartibi. Bemorlarning ovqatlantirish uning parvarishining eng muhim tarkibiy qismidir. Dietoterapiya barcha kasalliklar uchun davolashning ajralmas qismidir. Dieta davolovchi oziq-ovqatlarni, oziq-ovqatlarni pazandalik qayta ishlashni va ovqatlarni ma'lum bir sifat tarkibini o'z ichiga oladi. Shifokor shifoxonada (yoki uyda) bemorga jismoniy faoliyat rejimi bilan birga, ishtirok etuvchi tegishli dietani (davolash stolini) belgilaydi. Tibbiy-profilaktika muassasasida tibbiy ovqatlanishni tashkil etish uchun bosh vrach mas'uldir. Yotoqdagi bemorlarning ovqatlanishi uchun esa davolovchi vrach ma'sul. Shifokor tavsiyalar ro'yxatiga bemor uchun 15 turdagi terapevtik stollardan birini yozadi. Bo'lim hamshirasi bu parxez stolini qayd etish jurnaligi qayd etadi, bo'lim katta hamshirasi bu ma'lumotlar shifoxona oshxonasidagi dietolog vrachga taqdim etadi.
Parhez stollari 15 ta bo'lib, bu stollar bemorning kasalligiga qarab buyuriladi.
Stol 1. (1A, 1B). Oshqozon va 12-o'n ikki barmoqli ichak yarasi, o'tkir gastrit, surunkali gastritning kuchayishi (birinchi kunlar) uchun ishlatiladi. Asosiy xarakteristikasi maksimal mexanik, kimyoviy va termik ximoyaga qaratilgan. Oziq-ovqat yarim suyuq xolatda.
Stol 2. Sekretor etishmovchilik, o'tkir gastrit, ichak kasalliklari (enterit va kolit) bilan surunkali gastrit uchun ishlatiladi. Stol mexanik ravishda saqlanashga qaratilgan, lekin oshqozon sekresiyasini oshiradi. Oziq-ovqat pishirilgan, pishirilgan, timlangan.
Stol 3. Surunkali ichak kasalliklarida ich qotishining ustunligida ishlatiladi. Asosiy xususiyati - tolaga boy oziq-ovqatlarning ko'payishi va ichakning motor funktsiyasini kuchaytirish.
Stol 4. Diareya bilan birga ichak kasalliklari uchun ishlatiladi. Ichaklarni mexanik, kimyoviy va termik ta'sirdan saqlovchi parhez. Ovqatlar bug'lanadi va pyure qilinadi.
Stol 5 (5A). Jigar va o't pufagi kasalliklari uchun ishlatiladi. Asosiy xarakteri - hayvon yog'lari va ekstraktivlarni cheklash. Uglevodlarning yuqori miqdori. Ovqat ezilmaydi. Qovurishga yo'l qo'yilmaydi.
Stol 7 (7a, 76). Buyrak kasalliklari uchun ishlatiladi. Asosiy xarakteri - suyuqlik va tuzning qat'iy cheklovidir. Pyure shaklidagi, qaynatilgan yoki bug'langan mahsulotlardan iborat.
Stol 8. Semizlik kasalligida ishlatiladi. Asosiy xususiyati – tuzni 3,5 grammgacha cheklash, uglevodlar va yog'larni chekalash tufayli sutkalik energiya qiymatini kamaytirish. Suyuqlik miqdori 1 litr, ziravorlar cheklanadi, o'simlik tolasi ko'paytiriladi.
Stol 9. Qandli diabet kasalligida ishlatiladi. Asosiy xususiyati - oson hazm bo'ladigan uglevodlarni cheklash yoki yo'qotish, hayvon yog'larini cheklash. Qaynatilgan yoki pishirilgan shakldagi oziq-ovqatlar tavsiya etish.
Stol 10 (10A). Yurak-qon tomir tizimi kasalliklarida ishlatiladi. Asosiy xarakteri osh tuzi, suyuqlik va hayvon yog'ining cheklash. Qaynatilgan yoki pishirilgan shakldagi oziq-ovqatlar tavsiya etiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
