Sog’liqni saqlash vazirligi ogohlantiradi

 

39 

Albatta,  bularning  bari  juda  oddiydek  tuyulishi  mumkin.  Ammo  har  birimiz 

aybdorlik tuyg’usining u yoki bu ko’rinishiga tobe bo’lib yashaymiz. 

Burch  (yoki  javobgarlik)  hissi  –  aybdorlik  tuyg’usining  bir  qiyofasi.  Oramizda 

o’zini mudom nimagadir majbur yoki javobgar deb yashaydiganlar talaygina. Bu, ko’p 

holatlarda,  noto’g’ri  tarbiyadan  kelib  chiqadigan  fe’l-atvor:  bolani  yoshligidan  ko’p 

narsaga  mas’ul  qilib  tarbiyalansa,  u  ulg’aygach  ham  bu  tuyg’udan  qutula  olmaydi  va 

hayotda  qiynaladi.  Bunday  odamlarni  juda  ko’p  ko’rgansiz  –  bundaylardan  sinf 

sardorlari,  kasaba  uyushma  vakillari,  tashabbuskorlar,  ishga  mukkasidan  ketadiganlar 

yetishib  chiqadi.  Ular  o’z  hayotlari  uchun  mas’uliyat  qolib,  boshqalar  uchun  ham 

javobgarlikni  o’z  yelkalariga  yuklab  olganlar  va  shu  majburiyatlarini  bajarmasalar 

o’zlarini aybdor his qiladilar. 

O’z  fe’l-atvoringizga  va  hayotga  munosabatingizga  sergak  nazar  tashlang.  Siz 

o’zingizni  nimalar  va  kimlar  uchun  javobgar  deb  his  qilasiz?  Agar  o’z  hayotingiz  va 

ko’nglingiz  istaklari  uchun  javobgarlikdan  tashqari  yana  qandaydir  burchiyat  hislari 

bo’lsa  –  hoziroq  ulardan  xalos  bo’ling.  Siz  o’zingizdan  boshqa  hech  kimning  hayoti 

uchun mas’ul emassiz. Shaxsiy muhimlik tuyg’uyingiz sizga “sen juda muhim odamsan, 

atrofingdagilarning  farovonligi  senga  bog’liq,  sen  ular  uchun  mas’ulsan”  deb 

ta’kidlashdan  tinmaydi.  Ammo  siz  uning  gapiga  quloq  solish  qanday  oqibatlarga  olib 

kelishini  yaxshi  bilasiz.  Unutmang  –  Tangri  bir  bandasining  rizqi,  baxti  yoki  hayotini 

boshqasiga  qaram  qilib  yaratmaydi.  Shunday  ekan,  sizga  berilgan  omonat  –  o’z 

hayotingiz va qalbingiz xotirjamligi uchun javobgarsiz, xolos. 

Kimdir bu gaplarimdan “Mening oilam, jamiyat va davlat oldidagi burchlarim nima 

bo’ladi?” deb norozi bo’lishi mumkin. To’g’ri – sizning bir qator burchlaringiz bor. Men 

sizga o’z burchlaringizdan qochib yuring yoki ulardan yuz o’giring demoqchi emasman. 

Bunday ish faqat o’ta qo’rqoq shaxsiyat egalarininggina xayoliga keladi. 

Men  sizga  o’z  burchlaringizga  bo’lgan  munosabatingizni  o’zgartirishni  taklif 

qilyapman.  Siz  asli  bu  dunyoga  hech  bir  burchsiz  kelasiz.  Keyin  oila  va  jamiyat  sizga 

burchlarni  yuklaydi.  Shunday  qilmasa  ham  bo’lmaydi  –  bu  yo’riqnomalarsiz  hayotda 

qiynalasiz. Ammo  bu qoidalar siz uchun burch emas  – 

erkinlik

. O’ylab ko’ring – agar 

burch  hamma  bajarishi  shart  bo’lgan  qoida  bo’lsa,  nega  har  kim  ham  o’z  burchlarini 

bajarmaydi? Chunki u odamlar o’z erkinliklaridan foydalanmaydi. 

Sizning  baxtli  bo’lish,  kimnidir  baxtli  qilish,  ota-onangizga  g’amxo’rlik  qilish, 

farzandlaringizni  voyaga  yetkazish  kabi  burchlaringiz  emas  –  ana  shunday 

erkinliklaringiz bor. Siz o’zingizni burchiyat hissidan ozod qilib ham tengi yo’q farzand, 

ota-ona, turmush o’rtoq, do’st bo’lishingiz mumkin. Yaxshi farzand o’z burchlarini to’liq 

bajargani uchun yaxshi emas – ota-onasiga g’amxo’rlik qilish erkinligidan foydalangani, 

buni majburligidan emas, ko’ngli istaganidan qilgani uchun yaxshi. 

Inson  psixikasi  shunday  tuzilganki,  u  “sen  majbursan,  sen  shuni  qilishing  shart” 

kabi buyruqlarni qarshilik bilan qabul qiladi. Ishonmasangiz, yosh bolaga biror narsani 

shart  qilib  qo’yishga  urinib  ko’ring.  Bolalar  o’zlarini  hech  narsaga  burchli  deb 

bilmaydilar va o’z qalblariga bo’ysunib ish qiladilar. Shuning uchun ham hech qachon 

ulardan yomonlik chiqmaydi. Ulg’aygan sari bolada aql ustunligi kuchayib, unga shart 

qilingan narsalarni aql qoida qilib o’rnatadi va ko’ngilni har tomondan cheklay boshlaydi. 

---