Социолингвистика

Ретроспектив социолингвистика тарих, этнография, археология, шунингдек ижтимоий-иқтисодий фанлар маълумотларини ҳисобга олади ва ижтимоий ривожланиш, лисоний мулоқотлар, тилларнинг ўзаро боғлиқликлари билан боғлиқ бўлган тилдаги кўпгина ходисаларни очиб беради. Масалан, қабила, элат ва миллат тилларининг пайдо бўлиши ва ривожланиш қонуниятларини ижтиомий шартлайди, тилдаги ижтимоий ижтимоий-касбий хусусиятларни дифференциация қилади.
Муаммоларни ечишда ретроспектив социолингвистика фақатгина ижтимоий ривожланиш мантиқи билан боғлиқ бўлган, ижтимоий факторлар таъсири билан иш кўради. Бунда тилнинг мавжудлиги ва ривожланишига жамият томонидан онгли таъсири паст даражада бўлади.
Хусусий (ёки конкрет, аниқ) социолингвистика социолингвистиканинг аниқ тармоғи, аниқ тилдан фойдаланиш доираси билан боғлиқ социолингвистика масалалари билан шуғулланади. Масалан, тилнинг ижтимоий касб-ҳунар дифференцияси бунга мисол бўла олади. Бу ерда махсус, специфик тилнинг касб-ҳунар дифференцияси билан боғлиқ муаммоларни кўришимиз мумкин. Булар фан ва техниканинг хилма-хил тармоқлари учун терминология ишлаб чиқиш; социолингвистика масалалари, хар қайси ижтимоий касб-ҳунар гуруҳининг тилида специфик хусусиятининг пайдо бўлиши, “тил ости” (подязыковое) муаммолари тилнинг спецификацияси ва ушбу соҳа терминологиясини назарда тутган ҳолда таржима масалалари ва ҳоказолардир.
Социлингвистиканинг оммавий мулоқот масалалари-нашрий тил, радио, телевидение, кино, интернет тилнинг ижтимоий хаётидаги муҳим ўрнини баҳолаш қийин. Тилнинг эстетик категория сифатида ўрганиш-бу хусусий, соҳавий социолингвистиканинг муҳим вазифаларидан биридир.
Амалий социолингвистиканинг масалаларини ечишда биринчи навбатда социолингвистика аспектини назарда тутиш керак. Бунда қуйидаги масалалар: алифболар тузиш, орфографияни ишлаб чиқиш, терминологияни яратиш, адабий тилни нормалаштириш кабилар назарда тутилади.
Авваламбор, у ёки бу тилнинг терминология тизимида ўзлаштирма ва ўзига тегишли терминларнинг ўзаро нисбатини аниқлашда социолингвистик аспектни инобатга олиш керак, бу ерда пуристларга тилни соф тоза ҳолда сақлаш тарафдорлари қарши курашиш ва аксинча тилни керак эмас, халқ учун тушуниб бўлмайдиган ўзгартиришлар билан тўлдириб ташламаслик керак. Амалий социолингвистиканинг яна бир специфик хусусияти шундаки, унинг масалаларини ечишда, албатта, жамият томонидан онгли ёндашиш лозим.