С/жм 18/1 талабаси Файзиев Ш. Ф. Биринчи тиббий ёрдам (бтё)

Юлинган жарохат-тери ва тери ости тўқмаси кўчади ва четлари нотў²ри,
қон оқиши купроқ.
Чопилган- ўткир ва о²ир асбоблар болта, теша, килич) ёрдамида хосил қилинади ва чуқурроқда жойлашган тўқималар зарарланиб, кўндалан чопилса жарохатланган тўқманинг тортилиши кучаяди.
Лат еган- ўтмас, қаттиқ буюмлар (тош, темир, ёғоч) ёрдамида юзага келади ва юмшоқ тўқималарнинг эзилиши кучли ва қон оқиши кам бўлади.
Санчилган - ўткир учли асбоблар найза бигиз, мих) таъсирида келиб
чиқади ва жарохат жуда чуқур бўлади.
Тишланган–кўпинча хайвонлар таъсирида келиб чиқади ва микроблар
билан зарарланган бўлади (асоратида қутуришга олиб келиши мумкин).
Захарланган – илон, чаён каби захарли хайвонлар чақканида ва кимёвий
моддалар таъсирида келиб чиқади.
Ӯқ теккан –милтиқ,тўппонча каби қуроллар таъсирида юзага келади ва
танани тешиб ўтиши ёки ўтмаслиги мумкин.
БТЁ кўрсатиш:
Жароҳатланган одамга ёрдам кўрсатишда жарроҳлик қайта ишлови асосий аҳамиятга эга. Жарроҳлик қайта ишлови агар биринчи 6 соат ичида ўтказилса эрта, 24 соат ичида ўтказилса кечиктирилган, ундан ҳам кейин ўтказилса ўта кечиккан дейилади.
Бирламчи жарроҳлик қайта ишловида жароҳатни оғир-енгиллигига қараб махаллий ёки умумий оғриқсизлантирилиб, ярани ювилади ва қуйидаги 5 та тадбир амалга оширилади:
1) ярани кесиб очиш,
2) ўлган тўқималарни олиб ташлаш,
3) жароҳатдаги ёт жисмларни олиб ташлаш,
4) қон оқишини тўхтатиш,
5) жароҳатни тикиш, дренаж қўйиш.
Ҳар қандай жароҳатни ифлосликлардан тозалаб, четлари йодонат, йодопирон билан, жароҳатнинг ўзи эса 1-2 % водород пероксид билан ишланади ва асептик боғлам қўйилади.
Ифлосликлар бўлмаганда, ёт жисмларни тўла олиб ташлаш ва жароҳат четларини тортмасдан яқинлаштириш имкони бўлса, магистрал томирлар ва нерв стволлари бутун бўлса жароҳатни тикиш мумкин.
Йирингли жароҳатларни яллиғланиш фазасида даволашда В. И. Стручков бемор иммун тизимини фаоллаштириш, антисептиклардан фойдаланиш, йирингни чиқиб кетишига имкон яратиш, протеолитик ферментлардан фойдаланишни тавсия этади. Регенерация фазасида эса умумий қувватлантирувчи терапия, индифферент малҳамлардан фойдаланиш тавсия этилади. Зарурият бўлса жарроҳлик усулларидан фойдаланилади.