Siyosatshunoslik

Rahbarlik
— jamiyat hayotidagi prinsipial ahamiyatli qaror- 
larni ishlab chiqish va qabul qilish, qarorlarning maqsadi, vazi- 
falarini, natijalarini aniqlashdir.
Boshqarish —
amaliy faoliyat bo‘lib, uni odatda, m a’muriy 
apparat bajaradi.
Tashkilotchilik —
qabul qilingan qarorlarni amaliy faoliyat- 
da bajarishda alohida odamlar, guruhlar, muassasa va tashkilot- 
lam ing kelishuvini, o ‘zaro aloqasini tashkil etishni o ‘z ichiga 
oladi.
N azorat
— odam lar, ijtimoiy guruhlar o ‘rtasida ijtimoiy 
normalarga rioya qilinishini amalga oshiradi.
Hokimiyatni o ‘z vazifasini bajarishga qobiliyatli qilish uni 
muassasalashtirishni, siyosiy hukmronlik shakli sifatida mus- 
tahkam lashni taqozo etadi. Hukmronlik — bu siyosiy tartibot
142

---

bo‘lib, bunda ayrimlar buyruq beradi, boshqalari esa bo‘ysunadi, 
buyruq beruvchilar bo‘ysunuvchilaming demokratik nazorati os- 
tida ham bo'lishi mumkin. Siyosiy hukm ronlikning muqobili — 
jam iyatni o ‘z -o ‘zini boshqarish asosida tashkil etish hisoblana- 
di. Lekin bunday boshqarishning yaqin kelajakda amalga oshishi 
gumondir.
Siyosiy hokimiyatning hukmronligi fuqarolar tomonidan tur- 
licha baholanishi mumkin. Aholining hokimiyatga ijobiy baho 
berishi, uning qonunga muvofiqligini, boshqarish huquqini tan 
olishi va ixtiyoriy tarzda bo‘ysunishga roziligi hokimiyatning 
legitimligini bildiradi. «Legitimlik» atam asi (lot. leg, legitimus
— «qonun») «qonuniylik», «qonunlashtirilganlik» ko‘rinishida 
tarjim a qilingan. Bunday tarjima unchalik aniq emas. Chunki 
bunday tarjim a ko‘proq «legallik» atam asi mazmuniga mos ke- 
ladi. Shuning uchun legitimlik va legallik aynan bir xil tushun- 
chalar emas. Legallik hokimiyatning huquqiy asoslanishini, uning 
huquqiy m e’yorlarga mos kelishini, qonunga mos ravishda fao- 
liyat k o ‘rsatishini anglatadi. Shu m a ’noda legallik nolegitim 
hokimiyatlarga ham xosdir. Legitimlik esa — bu ishonch, hoki­
miyatni oqlash va qo'llab-quw atlashdir. Fuqarolar tom onidan 
bunday tan olinishga ham m a siyosiy hokim iyatlar ham erisha 
olmaydi.
Maks Veber fikricha1, siyosiy hokim iyat, o ‘z legitimligiga 
ko‘ra uch turga b o ‘linadi:
1.